1-Laborotoriya mashg’uloti: Dvigatel tsilindr-porshen guruhining texnik holatiga tashxis qo’yish

1-rasm. KI-4887-GOSNITI gaz sarf o’lchagichi.
Karterga o’tgan gazlar miqdori KI--488711 gaz sarfini o’lchash indikatori yordamida aniqlanadi. Pribor karterdagi gazni o’lchash qurilmasi orqali so’rib olishga va karterdagi bosim atmosfera bosimiga tengligida o’lchovlarni o’tkazishga imkon beruvchi va qurilma bilan jixozlangan.
Gaz sarfini o’lchagich drosselovchi va qurilmadagi bosimni nazorat o’iladigan suyuo’likli differentsial manometrli drosselli gaz o’lchgichdan, priborga kiruvchi va gaz bosimini rostlash va nazorat qiluvchi va drossel va suyuklikli manometrdan, kiritish va vaqarish patrubkalaridan, uchli truboprovodlar va kiritish patrubogiga kirgan gazlarni so’rib oluvchi va ejektordan tashkil topgan.
Priborning ishi drosselli o’lchagichdan o’tadigan gaz miqdorining drosselovchi va teshikning kattaligiga bog’liq bo’lishiga asoslangan.
Drosselovchi va qurilma ikkita vtulka 11 va 12 dan tashkil topgan bo’lib, ular oldindan konus yuzalariga isho’alab moslanadi va kerish prujinasi yordamida bir-biriga siqib zich birikma xosil o’ilinadi.
Vtulka 12 korpus 1 ga bikr maxkamlangan, vtulka 11 esa vtulka 12 ga nisbatan buriladi.
Ikkala vtulkaning konus qismida ko’ndalang tirqish bor. Bu tirqish vtulka 11 ni burab drosselovchi va teshikni ravon o’zgartirishga imkon beradi. Drosselli gaz o’lchagichlarda gaz sarfi drosselovchi va kurilmadagi bosimlar farqiga va drosselovchi va teshik kattaligiga proportsionaldir. Drosselovchi va qurilmada bosimlar farqi o’zgarmaganda teshik 10 dan o’tuvchi va gaz miqdori faqat shu teshikka bog’liq bo’ladi.. Pribor shkalasi 16 drosselovchi va kurilmadagi bosimlar farqi 15 mm suv ustunchasiga teng bo’lganda tarirovka qilinadi. Demak, barcha o’lchashlarda drossellash teshigi 10 yuzasini o’zgartirib bosimlar farqini 15 mm suv ustuniga tenglash kerak.
Bosimlar farqi differentsial manometr bilan nazorat o’ilinadi. Bu manometrniig suv ustuni korpus 1 teshiklari 2 da joylashgan. korpusning pastki qismidagi teshiklar 3 o’zaro, yuqoridagilar esa drosselovchi va qurilmaning vao’arish 13 va kiritish 18 patruboklari bilan tutashgan.
O’lchash jarayonida karterdagi gazni so’rib olish uchun dvigatelning vao’arish trubasiga ejektor o’rnatiladi. Bunda gazlar kiritish trubasining ichki devori bilan ejektor orasidagi xalqasimon bo’shliqdan katta tezlikda o’tib, ejektorda siyraklanish xosil qiladi. Bu siyraklanish truboprovod Va kiritish patrubogi 18 orqali drosselovchi va teshik 10 ga uzatiladi. So’riladigan gaz miqdori drossel 10 vtulkasi bilan shunday rostlanadiki, pribor vositasida gaz sarfini o’lchashda karterdagi bosim atmosfera bosimiga teng bo’lsin. Bu bosim suyuqlikli manometr, ya’ni probka olib qo’yilganda teshiklar 2 da xosil bo’lgan suv ustuni bilan nazorat o’ilib turiladi. Chapki kanal atmosferaga, o’rtadagi kanal esa priborning kiritish patrubogiga tutashadi. Shunday o’ilib, o’rtadagi kanal drosselovchi va qurilmadagi bosimlar farqini nazorat qiluvchi va differentsial manometr uchun ham, kiritish patrubogidagi bosimni nazorat qiluvchi va manometr uchun ham umumiydir.
Gaz sarfi o’o’zg’aluvchi va vtulka 11 ning tashqi sirtiga vazilgan shkala 16 bo’yicha aniqlanadi. Drosselovchi va teshik 6 kattaligi ko’pi bilan 120 lG’min gaz sarfini o’lchashga mo’ljallangan. Ko’proq gazni o’lchash uchun ko’zgalmas vtulka 12 tubida zaslonka 14 bilan berkitiladigan kalibrlangan qo’shimcha teshik 15 bor. Zaslonkani ovab, o’lchanadigan gaz sarfini 175 lG’min gacha oshirish mumkin.
1-jadval
Tsilindr-porshen guruhi detallari xolatining parametrlari

Traktormarkasi	“Gazning karterga o’tishini o’lchashda aylanishlar soni” (aylG’min)		Salt ishlayotganda karterga o’tadigan gaz miqdori lG’sek (lG’min)		Tsilindrlar orasidagi chegaraviy tafovut, lG’sek (lG’min)
	Quvvatolishvali	Dvigateltirsaklivali	Yangidvigatelda	Chegaragacha eyilgandvigatelda
K-700 T-4A DT-75M T-100M MTZ-80, MTZ-80X T-40A TTZ-60 T-25 T-16M	16,67 (1000) 9,58 (575) 8,92 (535) 9,20 (552) 8,97 (538) 9,22 (553) 9,07 (544) 8,88 (533	28,33 (1700) 28,33 (1700) 17,83 (1070) 29,17 (1750) 26,67 (1600) 33,33 (2000) 26,67 (1600) 26,67 (160)	1,2 (72) 0,86 (520 0,53 (32) 0,58 (35) 0,45 (27) 0,45 (27) 0,22 (13) 0,22 (13)	3,0 (180) 2,67 (160) 1,67 (100) 1,83 (110) 1,41 (85) 1,58 (95) 0,70 (42) 0,7 (42)	0,33 (20) 0,40 (24) 0,37 (22) 0,40 (24) 0,31 (23) 0,42 (25) - -

Karterga kiradigan gaz miqdorini o’lchash uchun dvigatel ishga tushiriladi va qizdiriladi. Quvvat olish valining aylanish soni bo’yicha aniqlash mumkin bo’lgan tirsakli valning nominal aylanish soni tezlik rejimini boshqarish richagi vositasida o’rnatiladi. So’ngra probka burab olinadi va vtulka 11 ni soat strelkasi harakatiga teskari tomonga burab drosselovchi va teshik 10 to’la ochiladi, o’tkazib yuborish drosseli tashqi vtulka 19 ni burab ochiladi.
Priborni dvigatelga ulash uchun ejektor vaqarish trubasiga o’rnatiladi, kiritish trubasining konussimon uchligi 6 esa moy qo’yish bo’g’izi teshigiga kiritib qo’yiladi.