1-Lekciya Kirisiw. Pánniń maqseti hám wazıypası

Tirkeme plantacion plug menen jer súriw.

bólimleri dóńgelek 1, 2 hám 9, tirkegish 17 úsh dóńgelektiń biyikligin óz-aldına ózgertetug`ın úsh mexanizm hám gidrosilindr 5 quraydı.

Plug korpusı nıń stoykasına lemex 18, iskene 14, úlken ólshemli awdarǵısh 16, tirek taxta 12 hám onıń keńeytkishi 70 ornatılg`an. Júdá úlken kólemi topıraq basımı astında awdarǵısh iyilip, kerekli formasın ózgertip qoymawı ushın, onıń arqa tárepinen bir neshe tirek 20 ler ornatılg`an. Korpus sırtı boylap kóterilip atırg`an topıraqtın eń úlken basımı túsetug`ın orın, yag`nıy awdarg`ishtıń kókiregi tez jelinip ketedi. Sol sebepli, awdarǵısh kókiregi almasıwshań etiledi.

Plugga ornatılg`an tiykarg`ı korpustıńqamıraw keńligi 60 sm bolsa da, onıń jumısshı sırtı arnawlı formada bolg`anlıg`ı sebepli, u 80 sm tereńlikten alıng`an topıraqtı awdarıp bera aladı. Shimqırqardıń qamıraw keńligi 40 sm bolıp, 15 dan 30 sm ge shekem bolg`an tereńlikte isletiledi. Korpusqa ornatılg`an tirek taxta úlken jumısshı maydang`a

1.3-súwret. Tirkeme plantacion plugtıń sxeması:

1 - shúdigar dóńgelegi; 2- atız dóńgelegi; 3 - shúdigar dóńgelegi biyikligin ózgertetug`ın mexanizm shturvalı; 4 - atız dóńgelegi biyikligin ózgertetug`ın mexanizm shturvalı; 5 - gidrosilindr; 6 - arqa dóńgelek tartqısı; 7 - rolik; 8 -arqa dóńgelek kósheri menen baylanısqan stoyka; 9 - arqa dóńgelek; 10 - tirek taxta keńeytkishi; 11 - tirek taxta tabanı; 12 - tirek taxta; 13 - stoyka; 14 - iskene; 15 - shimqırqar; 16 - korpus;

17 - tirkegish; 18 - lemex; 19 - awdarǵısh; 20 - tirek.
(tirek taxta júdá biyik hám uzun) iye bolg`anlıg`ı sebepli, úlken kólemli topıraqtıń basımı tásirinde shúdigar diywalına batpaydı, natiyjede korpustıń burılıp ketiwine jol qoymaydı. Korpustaǵı lemextıń tumsıg`ı iskene 14 menen úskenelengenligi sebepli, awır topıraqtı da jarıp kire aladı. Tirek taxtanıń arqa sheti shúdigar túbine mudamı tirelgen halda súykelip júriwi esabınan tez jelinip ketedi. Sol sebepli ol jerge almasıwshań taban qoyılg`an.

Plugtıń atız dóńgelegi 2 súrilmegen atız beti boylap júrgiziledi. Shúdigar dóńgelegi 1 bolsa, plugtıń aldıńg`ı júriwden qalg`an shúdigar túbi boylap júrgiziledi. Sol sebepli onıń kósheri jer betine tiyip qalmawı ushın diametri úlken etiledi. Shúdigar dóńgelegi menen atız dóńgelegi jaylasqan qaddi biyiklikleriniń parqı súrim tereńligin quraydı. Shturval 3 hám 4 járdeminde paydalanılatug`ın mexanizmler dóńgeleklar biyikligin óz-aldına ózgertiw ushın xızmet etedi. Plugtı jumıs halatınan transport halatına kóteriw yamasa kerisinshe, jumıs halatına túsiriw ushın gidrosilindr 5 xızmet etedi.

1.4-súwret. Aspalı plantacion plug:

1 - disk tárizli pıshaq; 2 - stoyka; 3 - shimqırqar lemexı; 4 - awdarǵısh; 5 - kesiwshi pıshaq; 6 - tayanısh dóńgelek; 7 - iskene; 8 - lemex; 9 - kor­pus awdarg`ıshı; 10 - tirek taxta; 11 - kergish; 12 - bashmak; 13 - tırma jalg`ag`ısh; 14 - rama; 15 - tayanısh dóńgelekti sazlawshı vint; 16 - aspa qurılmanıń tartqıshı; 17- stoyka; 18 - barmaq.

1.4-súwrette plantacion plugtıń aspalı túri kórsetilgen. Onıń jumısshı bólimleri tirkeme túrdegi plugtan hech qanday parq etpeydi. 1.4- súwrettegi plugga qosımsha kesiwshi pıshaq ornatılg`an. Arqa tárepke qıysaytıp qoyılg`an kesiwshi 5 pıshaqqa ushırag`an juwan tamır onıń júzi boylap joqarıg`a jıljıwı esabınan az kúsh sarıplanıp súykelip kesiledi hám kesilgen tamırlar atız betine shıg`arıp taslanadı.

Aspalı plug tirkemeplugqa salıstırg`anda 35—40% ga jeńil boladı, sebebi onıń tirkegishi, úsh dóńgelegi hám dóngeleklerdiń halatın retleytug`ın mexanizmleri joq. Aspalı plugtıń súrim tereńligin ózgertiw ushın, onıń tayanısh dóńgelegi halatın ramag`a salıstırg`anda kóterip-túsirip turıladı.

Plantacion plugtıń qamıraw keńligi, traktor dóńgelekleri aralıg`ınıń keńliginen 3—4 márte kem bolg`anlıg`ı sebepli, onı ápiwayı pluglarga salıstırg`anda traktordıń oń tárepke kóbirek ısırıp uslaw talap etiledi. Bolmasa, súrilmegen jer beti boylap baratırg`an traktorg`a plug korpusı shúdigarlanbag`an jolaqsha qaldırıp ketedi. Sol sebepli, tirkeme plug tirkegishi traktor ilmeginiń oń tárepindegi eń shetki tesigine jalg`anadı. Aspalı plugtı tuwrı uslaw ushın traktordıń aspa qurılması oń tárepke (200 mm ge shekem) ısırıp qoyıladı.

Plantacion plug atızdag`ı birinshi júriwinde belgilengen tereńlikke ornatılmaydı, sebebi úlken tereńlikten atız betine alıp shıg`arılg`an úlken kólemli topıraq biyik uyımdı payda etedi. Plugtı tolıq tereńlikke agregattıń úshinshi júriwinde ornatıladı. Agregattıń birinshi júriwinde plug yarım tereńlikke ornatılıp isletiledi. Ekinshi júriste plug tolıq tereńliktiń2/3 bólimine ornatıladı. Úshinshi júriste plug tolıq tereńlikke ornatıladı. Korpusları topıraqqa batırılg`an plugtıń háreket jónelisin ózgertip bolmaydı. Agregattı qaptal tárepke burıwdan aldın plugtı transport halatına kóterip qoyıw kerek.

Plantacion plug penen súrilgen jerge keyin terek nállerin egiwge boladı.