1. Makromolekulalararo reaksiyalar. Kauchukni vilqonlash. Polimerlarning kimyoviy modifikasiyalash

1.Polimerlanish darajasi o`zgarmasdan sodir bo`ladigan kimyoviy reaktsiyalar
Polimeranalogik o`zgarishlar. Polimerlarda zanjir uzunligi va tuzilishi o`zgarmasdan yon funktsional guruhlarning quyi molekulyar birikmalar bilan almashinishi hisobiga boradigan reaktsiyalar polimeranalogik o`zgarishlar deyiladi. Bunday reaktsiyalar natijasida yon funktsional guruhlar tabiati o`zgaradi. Bu reaktsiyalar tufayli quyi molekulyar birikmalarning atom yoki atomlar guruhi polimer tarkibida o`zgaradi.
Qator tadqiqotlar natijasida bir guruh polimerlar reaktsiyaga kirishganida yangi funktsional guruhlar hosil bo`lishi ko`rsatildi:

1. 
   Monomerlardan sintez qilinishi mumkin bo`lmagan polimerlar olish, ya`ni monomeri ma`lum bo`lmagan yoki beqaror birikma bo`lgan yoxud polimerlanish reaktsiyasiga uchramaydi. Masalan, polivinil spirtining (PVS) polivinilatsetatdan (PVA), polivinilaminning polivinilsuktsinimiddan yoki polivinilftalimiddan ishqor ishtirokida gidrolizlab olish mumkin:
   
2. 
   

PVA PVS

Polivinisuksunami; Polivinilamin; Polivinilftalimi; reaktsiyalar jarayonida makromolekulaning polimerlanish darajasi “p” o`zgarmaydi. 2. Kimyoviy o`zgarishlar tufayli yangi xossaga ega polimerlar olish.

Polimeranalogik o`zgarishlar reaktsiyasiga, ikki funktsional guruhning o`zaro birikib tsiklik strukturaga ega bo`lgan makromolekula hosil bo`lish reaktsiyasini ham kiritish mumkin. Masalan, polivinil spirtini atsillash shular jumlasidan.

Polimeranalogik o`zgarishlar reaktsiyasi polimerlarni modifikatsiyalash usullaridan biri bo`lib, u yangi polimer materiallar olishga, jumladan, qiyin yoki sintez qilish mumkin bo`lmagan polimerlar olishga keng imkoniyat yaratadi.
si ortishi bilan boradigan reaksiyalar, payvand polimerlanish, choklanishm blok polimerlanish.
2.Polimerlanish darajasining ortishi bilan boradigan reaktsiyalar
Makromolekulalararo reaktsiyalar.
Makromolekulalararo reaktsiyalar ikki yoki undan ortiq makromolekulalarni kimyoviy bog’lar ishtirokida choklanishi natijasida sodir bo`ladi va mazkur reaktsiyalar qo`shimcha birikma kiritmasdan yoki kiritish yo`li bilan olib boriladi.
Makromolekulalararo reaktsiyalarga kauchuklarni vulkanlash misol bo`ladi. Bunda chiziqsimon makromolekula choklangan shaklga aylanadi va vulkanlash oltingugurt ishtirokida, oltingugurtsiz va turli nurlar ta`sirida borishi mumkin.
Oltingugurt bilan vulkanlash qo`shbog’ tutgan kauchuk va oltingugurt aralashmasini 130-160⁰S qizitish bilan olib boriladi.

Bundan tashqari oltingugurt qo`shbog’ga nisbatan holatda turgan harakatchan vodorod atomi bilan ham reaktsiyaga kirishishi mumkin:

Oltingugurtsiz vulkanlashga qo`shbog’ tutmagan kauchuklar ham uchraydi. Misol tariqasida metall oksidi ishtirokida xlorlangan polietilenning vulkanlanishini ko`rsatish etarli:

3.