1-ma`ruza. 8s Mavzu. Nuklein kislotaning genetik roli. Reja


Asoslar Ribonukleozid


Download 1.19 Mb.
bet15/22
Sana08.01.2022
Hajmi1.19 Mb.
#248844
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   22
Bog'liq
1-MARUZA.NUKLEIN KISLOTANING GENETIK ROLI. 8s

Asoslar

Ribonukleozid

Qisqargan belgisi

Dezoksiribonukleozid

Qisqargan belgisi

Adenin

Adenozin

A

Dezoksiadenozin

dA

Guanin

Guanozin

G

Dezoksiguanozin

dG

TSitozin

TSitidin

TS

Dezoksitsitidin

dTS

Timin

Timidin

T

Dezoksitimidin

dT

Uratsil

Uridin

U

-

-

Nukletidlar nukleozidlarning monofosforli efirlaridir. Ular nuklein kislotalarning monomeri hisoblanadi. Ularning tarkibida azotli asoslar (purin va pirimidin) uglevod komponentlari (riboza va dezoksiriboza va fosfor kislotalari bo’ladi.

Ribonukleotidlarda fosfor kislotasi ribozaning 2/, 3/ va 5/ atomlariga bog’lanishi mumkin.



Dezoksiribonukleotidlarda fosfor kislotasining qoldig’i dezoksiribozaning 3/ va 5/ uglerod atomlari orqali bog’lanadilar.

Nuklein kislotalarning qoldiqlari mononukleotidlar bo’lib, ular ikki xil bo’lishlari mumkin. RNK ning mononukleotidlari: adenozin-3/ - va 5/ -fosfatlar (adenil kislota), guanozin-3/ - va 5/ - fosfatlar (gunil kislota), tsitidin-3/ va 5/ - fosfatlar (tsitidil kislota), uridin -3/ - va 5/ fosfatlar (uridil kislota).

DNKning mononukleotidlari: 2/-dezoksiadenozin -3/-va 5/fosfatlar (dezoksiadenil kislota), 2/ dezoksiguanozin-3/ -5/ - fosfatlar (dezoksiguanil kislota), 2/ dezoksitimidin -3/ va 5/ fosfatlar (dezoksitimidil kislota), 2/ dezoksitsitidin-3/ va 5/ fosfatlar (dezoksitsitidil kislota).

Monofosfatlarda fosfat atomi uglerodning 5/ atomiga bog’langan bo’lsa ularni AMF, GMF, dAMF lar deb ataladi.

Nukleozidmonofosfatlardan tashqari, tirik organizmlarda nukleoziddifosfat va nukleozidtrifosfatlar uchraydi:



Nukleoziddifosfat va nukleotidtrifosfat tarkibidagi fosfat kislotalari bir-birlari bilan yuqori potentsial energiyaga ega bo’lgan angidrid bog’lari orqali bog’lanib, ularni makroerglar deb ataladi. Makroergli ribonukleatidtrifosfatlar RNK va DNKlarning biosintezida dastlabki substrat hisoblanadi.

Hujayra metabolizmida ATF markaziy o’rin egallab oksidlanishi, substratli va fotosintetik fosforlanish reaktsiyalarining mahsuli bo’lib, organizmda akkumulyatorlik vazifasini o’taydi. Har qanday biologik jarayonlarda energiya manbai sifatida ATF xizmat qiladi. ATF dan tashqari bo’lgan trifsfatlar ham muayyan biologik vazifalarni bajaradilar. Jumladan, GTF oqsilning translyatsiyasida, UTF uglevodlar sintezida va TSTF esa glitserofosfolipidlar biosintezida ishtirok etadilar.

Nukleotidlarning molekulyar og’irligi 330 ga teng. Bakteriofagdagi nuklein kislotasining molekulyar massasi 1,9.106 Da. Demak, tarkibida 5760 nukleotid qoldig’i bor (900000:330).



Hujayrada oddiy nukleotidlardan tashqari yana tsiklik -3/,5/ -adenil va tsiklik 3/,5/ guanil kislotalar ham uchraydi:

TSiklik nukleotidlar biologik faol moddalar bo’lib, hujayraga tashqaridan keladigan xabarlar (gormon, neyromediator va boshqa) uchun vositachilik rolini bajaradilar. Ular tsiklaza fermentlari yordamida sintezlanib, faolliklari esa har xil effektorlar, jumladan, gormonlar orqali boshqariladi.




Download 1.19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling