1. Маруза: Ўчлаш назорат ва синаш бўйича умумий маълумотлар ва уларнм сифат бошқаришдаги ўрни

Ўчлаш назорат ва синашнинг маҳсулот ва хизматлар сифатини оширишдаги ўрни

"Ўлчаш, синов ва назорат қилиш усуллари ва воситалари" фанини ўқитишнинг мақсади физик миқдорни ўлчашнинг замонавий принтсиплари, усуллари ва воситалари, шунингдек синов ва назорат вақтида ўлчов хусусиятлари ҳақида билимларни шакллантиришдан иборат. Бир марта ишлаб чиқаришда, ўлчов билан бевосита ёки билвосита боғлиқ бўлган мутахассис, кўплаб техник вазифалар, умумий техник ва метрологик таркибдаги меъёрий ҳужжатлар (стандартлар, кўрсатмалар, кўрсатмалар ва бошқалар) билан дуч келади, уларни бажариш корхонанинг ҳодимлари бўлишни истаса мажбурийдир. рақобатдош. Менежер-муҳандис замонавий ўлчаш усуллари ва физик катталикларни ўлчаш воситаларини қуришнинг асосий тамойиллари тўғрисида мутлақо билимга муҳтож. Бундай ҳолда, ўлчаш усуллари тўғрисидаги билимларни биринчи ўринга қўйиш керак. Бунинг сабаби шундаки, бу ўлчаш усуллари ва қурилмаларнинг ишлашининг физик тамойиллари бўлиб, улар доимий компонентлардир, аниқ бирликлари, масалан, электрон ечимлар ва элементар базаси ўзгарувчан ва доимий равишда яхшиланмоқда. Маҳсулотлар, хизматлар ва ишлаб чиқариш сифатини яхшилаш учун ўлчовлар билан бир қаторда уларни синаш ва турли хил назорат қилиш муҳим рол ўйнайди. Синов объекти маҳсулот ёки уни ишлаб чиқариш ва ишлатиш жараёнлари ҳисобланади. Объектнинг асосий хусусияти шундаки, унинг синовлари натижаларига кўра ушбу объект бўйича у ёки бу қарор қабул қилинади - унинг яроқлилиги ёки рад этилиши, кейинги синовларга тақдим этиш имконияти, серияли ишлаб чиқариш имконияти ва бошқалар. Маҳсулот турига ва синов дастурига қараб, намунавий ёки техник ҳужжатларда (НТД) белгиланган намуналар олинган ягона маҳсулот ёки доимий ёки танлаб назоратга олинадиган маҳсулотлар тўплами, алоҳида намуналар ёки маҳсулотлар тўплами бўлиши мумкин. Синов объекти истеҳзо ёки маҳсулот модели бўлиши мумкин ва синов натижалари тўғрисидаги қарор тўғридан-тўғри масхара ёки моделга боғлиқ бўлиши мумкин. Аммо, агар маҳсулотни синаш вақтида унинг баъзи элементлари синов учун мўлжалланган моделлар билан алмаштирилиши керак ёки маҳсулотнинг индивидуал хусусиятлари моделларда аниқланса, синов объекти маҳсулотнинг ўзи бўлиб қолаверади, унинг самараси модел синовлари асосида олинади. Ҳар қандай тестда энг муҳими талаб қилинадиган ҳақиқий ёки симулятсия қилинган синов шароитларини ўрнатишдир. Синов шароитлари деганда таъсир этувчи омиллар ва объектни синаш жараёнида ишлаш режимларининг йиғиндиси тушунилади. Муайян объектларни синовдан ўтказиш учун норматив ва техник ҳужжатлар стандарт синов шартларини белгилаши керак. Синов шартларига табиий ва сунъий равишда яратилган ташқи омиллар, шунингдек объектнинг ишлаши натижасида юзага келадиган ички таъсирлар (масалан, ишқаланиш ёки электр токининг ўтиши) ва объектнинг ишлаш режимлари, уни ўрнатиш, маҳкамлаш усуллари ва жойлари киради, юриш тезлиги ва бошқалар. Синовнинг меъёрий шартлари (таъсир этувчи омилларнинг қиймати, иш режимлари) маҳсулотнинг айрим турларини синов усуллари бўйича техник ҳужжатларда кўрсатилиши керак. Шундай қилиб, масалан, ҳар хил турдаги техник маҳсулотлар учун нормал иқлим синовлари, чизиқли ва бурчак ўлчовларини бажариш учун нормал шароитлар ва бошқалар. Синовларнинг кўплаб турлари мавжуд. Улар турли хил мезонларга кўра таснифланади.
Берилган номинал синов шароитида параметрнинг (хусусиятларнинг) ҳақиқий қийматини баҳолаш учун тестларнинг мақсади кўриб чиқилиши керак. Синовнинг ҳақиқий шартлари деярли ҳар доим номиналдан фарқ қилади. Шунинг учун тест натижаси ҳар доим нафақат керакли характеристикани аниқлашда хато туфайли, балки номинал синов шартларини белгилашда ноаниқлик туфайли ҳам юзага келади. Синовларнинг натижаси объект хусусиятларини баҳолаш, объектнинг белгиланган талабларга мувофиқлигини аниқлаш, синов давомида объектнинг ишлаш сифати таҳлилининг маълумотлари. Синов натижаси аниқлик билан тавсифланади - тест натижалари маълум шароитларда объект хусусиятларининг ҳақиқий қийматларига яқинлигини кўрсатадиган синов мулки.
Бошқариш - бу маҳсулот параметрининг қиймати белгиланган талаблар ёки стандартларга мос келишини аниқлаш жараёни. Барча назоратнинг моҳияти иккита асосий босқични бажаришдир. Биринчи босқичда маълум бир объектнинг ҳақиқий ҳолати, унинг хусусиятлари ва белгилари ҳақида маълумот олинади. Ушбу маълумот асосий деб номланади. Иккинчи босқичда дастлабки маълумотлар олдиндан белгиланган талаблар, нормалар ва мезонлар билан таққосланади. Бундай ҳолда, ҳақиқий маълумотларнинг талаб қилинадиган ҳолатларга мувофиқлиги ёки номувофиқлиги аниқланади. Уларнинг мос келмаслиги ҳақидаги маълумотлар иккинчи даражали дейилади. Бошқариш объекти тўғрисида тегишли қарорларни қабул қилиш учун ишлатилади. Баъзи ҳолларда назорат босқичлари орасидаги чегара ўзгармасдир. Бундай ҳолда, биринчи босқич номаълум ёки амалда кузатилмаслиги мумкин. Ушбу турдаги одатий мисол бу қисмнинг ўлчамини бошқариш, бу параметрнинг ҳақиқий ва максимал рухсат этилган қийматларини таққослаш оператсиясини камайтиради. Текшириш бир қатор элементар ҳаракатлардан иборат: бошқариладиган миқдорнинг конверсиясини ўлчаш; ижро этишни бошқариш созламалари; таққослаш ва назорат натижасини олиш. "Ўлчов", "техник назорат", "синов" тушунчалари ўзаро боғлиқдир. Шундай қилиб, ўлчаш бошқариш ёки синов жараёнида оралиқ ўзгаришларнинг бир қисми бўлиши мумкин, ҳамда назорат ёки синов вақтида маълумот олишнинг якуний босқичи. Шу билан бирга, тест ўтказиш мониторинг жараёнида маълумот олиш учун қадам бўлиши мумкин.
"Ўлчов", "техник назорат", "синов" тушунчалари ўзаро боғлиқдир. Шу билан бирга, ушбу протседуралар жуда фарқ қилади. Ўлчов натижаси миқдорий характерга эга, назорат эса сифатли ҳисобланади. Ўлчов кенг ўлчов қийматларида амалга оширилади ва назорат қилиш одатда мумкин бўлган қийматларнинг оз сонида бўлади. Ўлчов ва синов сифатининг асосий хусусияти аниқликдир, назорат қилиш тартиблари эса ишончлиликдир. Синов натижаси ҳар доим нафақат керакли характеристикани аниқлашда хато туфайли, балки номинал синов шартларини белгилашда ноаниқлик туфайли юзага келадиган хатога эга.

Назорат соволлари.

1. "Ўлчов", "синов" ва "бошқариш" тушунчаларини аниқланг.
2. "Ўлчаш, синов ва назорат қилиш усуллари ва воситалари" фанини ўрганиш мақсадини шакллантириш.
3. Синов мавзуси нима?
4. Синов шартлари деганда нимани тушунасиз?
5. Синов мақсади нимани эътиборга олиш керак, синов натижаси?
6. Назоратнинг моҳияти нимада?
7. "Ўлчов", "техник назорат", "синов" тушунчалари ўртасида қандай боғлиқлик бор?