1-ma’ruza. Kirish. Fanning maqsadi, vazifasi va ahamiyati reja

O‘simlikning hamma qismi zaharli.
Geografik tarqalishi. YOvvoyi holda faqat Ukraina respublikasining Zakarpat va Izmail viloyatlaridagi butalar orasida, o‘tloqlarda va tepaliklarning ochiq yon bag‘irlarida o‘sadi. Sertuk angishvonagul SHimoliy Kavkazda, Ukrainada va qisman Moldovada o‘stiriladi.
Mahsulot tayyorlash. Sertuk angishvonagulning birinchi yili ildizoldi to‘pbarglari yil bo‘yi ikki marta, ikkinchi yili o‘simlik gullagunicha 2–3 marta yig‘iladi. Terilgan barglar tezlikda 50–60° S da quritkichlarda quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi. Quritilgan barglar bir oz qalin, cho‘ziq--lansetsimon, to‘mtoq yoki o‘tkir uchli, tekis qirrali yoki bir oz to‘lqinsimon, ba’zan bir nechta mayda tishli, asosiy va 3–4 yon tomirlari aniq bilinadigan, ust tomoni tuksiz, yaltiroq, yashil rang, pastki tomoni och-yashil, tomirlari sariq- -qo‘ng‘ir, asos qismi qizg‘ish bo‘lib, uzunligi 6–12 (20) sm, eni – 1,5–3,5 sm. Mahsulot kuchsiz, o‘ziga xos hidga ega.
Kimyoviy tarkibi. Sertuk angishvonagul o‘simligining bargi tarkibida 0,5–1% gacha yurak glikozidlari bo‘ladi. Glikozidlar yig‘indisidan lanatozid A, lanatozid V, lanatozid S, lanatozid D, lanatozid E, digitalinum verum, strospezid, gitorin, odorozid N va boshqa yurak glikozidlari ajratib olingan. Sertuk angishvonagul urug‘i tarkibida ham yurak glikozidlari (digitalinum verum, digifolein va lanofolein) bor. Barg va urug‘ tarkibida yurak glikozidlaridan tashqari steroid saponinlar (urug‘ida 4,38% digitonin va tigonin), 0,1 % xolin va atsetilxolin, flavonoidlar (xrizoeriol, diosmetin, nepetin, gispidulin, lyuteolin, pektalinarigenin va boshqalar) bor.
Ishlatilishi. Sertuk angishvonagul o‘simligining dorivor preparatlari qizil va yirik gulli angishvonagul preparatlari singari yurak kasalliklarini (qon aylanishining surunkali II–III darajali etishmovchiligi, aritmiya, taxikardiya va boshqalar) davolashda qo‘llaniladi. Farqi shundaki, sertuk angishvonagul dorivor preparatlari tezroq organizmga so‘riladi, organizmda ko‘p yig‘ilib qolmaydi (kumulyasiya xossasi kamroq) va siydik haydash – diuretik ta’siri kuchliroq. Lekin bu o‘simlikni preparatlari ham boshqa angishvonagul preparatlari singari ehtiyotlik bilan va faqat shifokorlar (vrachlar) maslahatiga ko‘ra ishlatilishi zarur.
Dorivor preparatlar. Suyuq holdagi preparatlar: yangi galen preparati lantozil, selanid (digilanid S glikozidi, tabletka holida hamda 1 ml dan ampulada chiqariladi), digoksin (glikozid, tabletka holida va 0,025 % li eritmasi 2 ml dan ampulada chiqariladi) va atsetildigitoksin (glikozid, tabletka holida va 0,01 % li eritmasi 2 ml dan ampulada chiqariladi).

Malla angishvonagul bargi – Folia digitalis ferrugineae