1-ma’ruza. Kirish. Fanning maqsadi, vazifasi va ahamiyati reja

BAHORGI ADONIS ER USTKI QISMI – HERBA ADONIDIS
VERNALIS
Mahsulotning mikroskopik tuzilishi. Ishqor eritmasi bilan yoritilgan bargning tashqi tuzilishi hamda yumshatilgan poyadan shilib olingan epidermis mikroskopda ko‘riladi (2-rasm).
Bargning har ikkala tomonidagi epidermis hujayralari chuqur egri-bugri devorli, kalta va keng. Ustitsalar faqat pastki epidermisga joylashgan. Barg bo‘lakchalari uchining yuqori tomonida suv bug‘lanishi uchun xizmat qiluvchi bitta yirik ustitsasi bo‘ladi. Bargda kristallar bo‘lmaydi. Poya epidermisining hujayrasi cho‘ziq, to‘rtburchakli bo‘lib, qat-qat ko‘rinishdagi kutikula bilan qoplangan. Barg epidermisida tuklar siyrak joylashgan. Tuklar bir hujayrali, hujayra po‘sti yupqa bo‘lib, 2 xil tuzilishga ega: uzun, ingichka, to‘mtoq uchli hamda kalta, pufaksimon, qopsimon yoki to‘g‘nog‘ichsimon ko‘rinishda bo‘ladi. Bu xildagi tuklarni poya epidermisida ham ko‘rish mumkin.


MARVARIDGUL ER USTKI QISMI – HERBACONVALLARIAE
BARGIVAGULI – FOLIA CONVALLARIAE ET FLORES CONVALLARIAE
Mahsulotningmikroskopiktuzilishi.Ishqoreritmasidayoritilganbargningtashqituzilishimikroskopdako‘riladi
Barginingharikkalatomonicho‘ziqvato‘g‘riepidermishujayralaribilanqoplangan. Barginingharikkalatomonidagiepidermisdaustitsalarbo‘ladi. Bargningqoziqsimonto‘qimasigorizontaljoylashganbo‘lib (boshqabarglardanfarqi), uninghujayralariepidermishujayralariostidayotganholdako‘rinadi. Bargdaikkixilshakldagikristallar: yirikvauzunprizmaholidagihamdamaydaninashaklidagirafidlaruchraydi. Prizmashaklidagiyirikrafidlarbittayokiikkitadan, ninashaklidagisiesato‘pbo‘lib, ayrimhujayralarichidajoylashgan.
11- AMALIY MASHG‘ULOT. TARKIBIDATRITERPENSAPONINLARBO‘LGANDORIVORO‘SIMLIKLARNINGMIKROSKOPIKTUZILISHINIO‘RGANISH
QIZILMIYAILDIZI – RADICES GLYCYRRHIZAE (RADICES
LIQUIRITIAE)
Mahsulotningmikroskopiktuzilishi.Sovuqusulbilanyumshatilganildizniko‘ndalangigakesib, preparattayyorlanadi. Mikroskopningkichikob’ektividako‘riladiganpreparatxlor-rux-yoderitmasi, kattaob’ektividako‘riladiganiesafloroglyusineritmasihamdaxloridkislotayordamidabo‘yaladi (1- rasm).
Ildizko‘ndalangkesimidatashqitomondanprobkabilanqoplanganbo‘lib (probkaqismiqiribtashlanmaganbo‘lsa), ichkarisidapo‘stloqparenximasivafloemajoylashgan. Ildizmarkazidanpo‘stloqtomonko‘pqatorlio‘zaknurhujayralario‘rnashgan.
Po‘stloqparenximasidavao‘zaknurhujayralaridako‘pginayumaloqshakldagikraxmaldonachalaribo‘ladi. O‘zaknurqujayralarioralig‘idagifloemadao‘zfunksiyasinivahujayralikshakliniyo‘qotgan, qalinlashganelaksimonnaylarhamdaguruhbo‘libjoylashganko‘pginatolalar (stereidlar) uchraydi. Floemabilanksilemao‘rtasidakambiyjoylashgan. Ksilemadajudakattavatraxeidbilano‘ralgansuvnaylarivaguruhholidagisklerenximalarbor.
Parenxima, o‘zaknurhujayralarixlor-rux-yoderitmasita’siridako‘krangga, suvnaylari, stereidlar, sklerenximalitolalaresafloroglyusinvaxloridkislotata’siridaqizilranggabo‘yaladi.
Uzunasiga kesilgan preparatda har xil suv naylari ko‘rinadi. Ular ichida bochkasimon suv nayi (teshigi hoshiyali) qizilmiya o‘simligi ildiziga xos. Floema va ksilemada qalin devorli va uchi o‘tkir, kristalli hujayralar bilan qoplangan sklerenxima tolalari guruh-guruh bo‘lib uchraydi.
Qizilmiya o‘simligining ildiz kukuni (poroshogi) xloralgidrat eritmasi yordamida mikroskop ostida ko‘riladi. Bu kukunda kristalli hujayralar bilan qoplangan tolalar guruhi va bochkasimon suv naylarining bo‘lakchalari hamda kraxmal donachalarini saqlovchi parenxima hujayralari borligi kukun (poroshok)ning xarakterli belgisidir.