1-маъруза: Ўлчашлар ва ўлчаш воситалари тўғрисида тушунча ва маълумотлар Режа

босим – 1Н кучнинг 1м² юзага перпендикуляр таъсир қилиши (паскаль);
энергия - 1Ж ишга эквивалент бўлган энергия (жоуль);
қувват – 1 с да 1 Ж иш бажарадиган двигателънинг қуввати (ватт);
электр заряди – 1 с вақт ичида 1 А токни ҳосил қилувчи ўтказгичнинг кўндаланг кесимидаги ўтган электр заряди (кулон);
электр қаршилиги - учларидаги потенцияллар фарқи 1 В бўлганда ундан 1 А ўзгармас ток ўтгандаги ўтказгич қаршилиги (Ом);
электр кучланиш - ўтказгичдан 1 А ток ўтганда 1 Вт қувват ажратган ўтказгич учларидаги потенциалллар фарқи (волът);
электр сиғими – 1 Кл заряд берганда потенциалли 1 В ва ўзгарган ўтказгичнинг сиғими (фарад);
ёруғлик – 1 лм ёруғлик оқими тушган 1м² сиртнинг ёритилганлиги (Люкс);
магнит индукция оқими - магнит индукцияси 1 Тл бўлганда ва унинг йўналишига перпендикуляр жойлашган 1м² юзадан ўтаётган магнит оқими (вебер).
Фан ва техника соҳасида ҳисоблаш, ўлчаш ва шунга ўхшаш математик амалларни бажаришда катталикларнинг қийматлари сонлар билан ифодаланади. Ҳисоблаш осон ва қулай бўлиши учун қийматли рақамлар сонини қисқартириш мумкин. Бунинг учун Халқаро бирликлар тизимидаги қийматларни 10 сонига кўпайтириб, уларни тегишли мусбат ёки манфий даражага кўтариш натижасида бирликларни каррали ва улушли қийматлари ҳосил қилинади.
Ўзбекистон Рeспубликасида белгиланган тартибда физик ўлчов бирликлари, Халқаро бирлик тизими (СИ) ўлчамларининг қўлланилиши рухсат этилади. Физик ўлчов бирликларининг номи, белгиланиши, уларнинг ёзилиш қоидаси ва қўлланилиши Ўзстандарт Агентлигининг тавсиясига биноан Ўзбекистон Рeспубликаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланади. Шу билан биргаликда Вазирлар Маҳкамаси Халқаро бирликлар тизимига кирмаган бирликларнинг қўлланилишига рухсат беради.
Эталонларнинг яратилиш тартиби, тасдиқлаш, сақлаш ва қўлланиши Ўзстандарт Агентлиги томонидан белгиланади.
1. Ўзбекистон Давлат метрологик хизмати ва давлат назорати.
2. Ўлчаш бирликларини таъминлаш тизими.
Мазкур стандарт Ўзбекистон Рeспубликасида ўлчашлар бирлигини таъминлаш тизимининг асосий қоидаларини, тузилиш хусусиятлари ва тузилмасини белгилайди ва ушбу тизимнинг меъёрий ҳужжатларининг асоси бўлиб ҳисобланади.