1-маъруза. «Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш» фанининг мақсади ва метрология бўйича асосий атамалар

Стандартлаштириш услубиёти секторининг вазифалари:

• Стандартлаштириш услубиёти секторининг вазифалари:
• алоқа ва ахборотлаштириш корхоналарида ўтказиладиган стандартлаштириш ишларини йўналтириш;
• тармоқ стандартлаштириш режалари лойихаларини ишлаб чиқариш , шакллантириш ва кўриб чиқиш,уларга ўзгаришлар киритиш;
• соха ташкилотлари ва корхоналари мутахасисслари учун стандартлаштириш бўйича семинарлар ташкил қилиш.

• aim.uz

Меъёрий хужжатларни меъёрий назорат қилиш секторининг вазифаси:

• Меъёрий хужжатларни меъёрий назорат қилиш секторининг вазифаси:
• меъёрий хужжат мазмуни ва расмийлаштириш бўйича ишлаб чиқариш маслаҳатлари;
• стандартлаштириш бўйича меъёрий хужжат яратишда қатнашиш;
• соха мутахассисларини техник ўқишларини ўтказишда иштирок этиш;

• aim.uz

Меъёрий хужжатларнинг ахборот – маълумот фондини юритиш секторининг вазифалари:

• Меъёрий хужжатларнинг ахборот – маълумот фондини юритиш секторининг вазифалари:
• Халқаро ,давлатлараро ,миллий-меъёрий ҳужжатлар маълумотлар банкини яратиш;
• Амалдаги меъёрий ҳужжат маълумот номрўйхатини тузиш ва юритиш;
• “Меъёрий ҳужжат маълумотлар банки” ни автоматлаштириш тизимини шакллантириш ва долзарблаштириш.

• aim.uz

• 2. Модда ва материалларнинг таркиби ва хоссаларининг стандарт намуналари.
• Стандарт намуналар ДМН ва Текширувининг объекти бўлиб ҳисобланади [13-модда].
• Бугунги кунда модда ва материалларнинг таркиби ва хоссаларини аниқлаш билан боғлиқ бўлган ўлчашлар кенг тарқалган ва бу ўлчашлар халқ хўжалигининг кўп соҳаларида асосий ролни ўйнайди. Бунда 100 минглаб модда ва материаллар ўлчаш объекти бўлади. Ўлчанаётган катталик 1-10-9-99,9999 % чегарада ўзгариши мумкин. Модда ва материалларнинг таркибини ўлчашда бирликларнинг ўлчамини сақлаш ва узатишнинг асосий инструменти бўлиб стандарт намуналар ҳисобланади. Стандарт намуна - "СН" бу ўрнатилган тартибда тасдиқланган моддаларнинг намунаси сифатида ўлчаш воситасидир.
• СН лар каталикларнинг ўлчамларини такрорлаш ва саклаш учун мўлжалланган. Улардан ўлчашлар бирлилигини таъминлаш мақсадида фойдаланилади. Стандарт намуналарга қуйидаги белгилашлар киритилган:
• O’z DSN Ўз. давлат стандарт намунаси
• O’z KSN Уз. корхонасининг стандарт намунаси
• O’z DSN 04.XXXX:XXXX
• O’z DSN 04.0879:2008

• aim.uz

• "СН" – хатолигининг шаходатланган қиймати, "абсолют" ва "нисбий" хатолик тарзида нормаланади.
• Стандарт намуналарга қўйиладиган талаблар O’z DST 8.004:1999 Ўзбекистон Республикаси ўлчашлар бирлилигини таъминлаш тизими. Таркибнинг модда ва материал хоссаларининг стандарт намуналари. да ўрнатилган.
• Агар стандарт намуна Ўзбекистонда тайёрланган бўлса, унга тури тасдиқланганлиги тўғрисида 5 йилдан ортиқ бўлмаган муддатга сертификат берилади.
• Давлат стандарт намунаси бу мeтрология бўйича миллий орган томонидан тан олинган ва давлат мeтрологик назорати ва тeкшируви доирасида бўлган халқ хўжалиги соҳаларида қўлланиладиган стандарт намуналардир. Корхонанинг стандарт намунаси бу корхона раҳбари (тармоқ, ташкилот) томонидан тасдиқланган ва тeгишли мeъёрий ҳужжатлар талабига мос ҳолда, ҳамда давлат мeтрология назорати ва тeкшируви доирасидан ташқарида қўлланиладиган стандарт намунадир. Яроқлилик муддати ўтган ва O’z Dst 8.004 га мувофиқ бўлмаган “СН”дан фойдаланиш таъқиқланади.

• aim.uz