1-Ma`ruza: Psixologik xizmat fanining rivojlanishi Reja: Psixologik xizmatning yuzaga kelish tarixi

4.Psixologik xizmat nazariyasi va amaliyotidagi zamonaviy tendensiyalar va muammolar. Transakt tahlii (E.Bemning transakt tahlili ) E. Bern ildizi psixoanalizga taqaluvchi taniqli konsepsiyani yaratdi. Biroq E. Bern konsepsiyasi shaxsning o‘zi va boshqalar bilan munosabatini dasturlovchi xulq-atvor kognitiv sxemalarini aniqlash va belgilashga urg‘u qiluvchi ham psixodinamik, ham bixeviorial yondashuvlar, g‘oyalar va tushunchalarni o£zida mujassam etgan. Zamonaviy transakt tahlii - shaxs nazariyasini, kommunikatsiyalar nazariyasini, bolalar rivojlanish nazariyasini o‘z ichiga oladi. Amaliyotda u alohida odamlar bilan ishlashdan tashqari ei Kotin, oilalar va turli guruhlarni korrektsiyalash tizimini tashkil ctadi. Bern bo‘yicha shaxs tuzilishi(strukturasi) uch “men” yoki “Ego-holatlar”ning mavjudligi bilan xarakterlanadi: “Ota yoki ona”, “Farzand”, “Katta”. “Ota yoki ona” - shartlar, talab va laqiq laming interiorizatsiyaiashgan ratsional me’yorlari bilan namoyon boMuvchi “Ego-holat”. “Ota yoki ona” - bu bolalikda ota-onadan yoki boshqa obroli shaxslardan olingan ma’lumot lx)”lib, o‘z ichiga xulq-atvor qoidaiarini, ijtimoiy me’yorlarni, u yoki bu vaziyatda amalga oshirish mumkin bo‘lgan va mumkin holmagan me’yor va taqiqlardir. Ota-onata’siri ikki yo‘nalishda amalgaoshadi: birinchisi, “Mendekqil” shiori ostidaolib boriluvi lii bevosita yoki to‘g‘ridan-to‘g'-ri ta’sir, ikkinchisi, “Mendek .mas, men aytganirndek qil” shiori bilan amalga oshiriluvsi bilvosita ta’sir. “Ota yoki ona” nazorat qiluvchi (taqiqlar, sanksi- \alar) yoki g‘amxo‘rlik qiluvchi (maslahat, qo‘llab-quvvatlash) boMishi mumkin. “Ota yoki ona”ga “Mumkin”, “Majbur”, “Hech quchon”, “Demak, eslab qol”, “Qanday bema’nilik”, “Bechora” 1 abi direktiv jumlalar xos. “Farzand” - odamdagi mazkur emotiv asos ikki shaklda namoyon bo‘ladi.
Takrorlash va muhokama uchut savollar:
1. Psixologik xizmatning rivojlanish tarixi haqida nimalarni bilasiz?
2. Psixologik xizmat ishlari qanday bosqichlarni o£z ichiga oladi?
3. Psixologik xizmatning predmeti nimadan iborat?
4. Psixologik xizmat ishlarini tashkil etishning maqsad va vazifalari haqida aytib bering.
5. Psixologik xizmat nazariyasi va amaliyotidagi zamonaviy tendensiyalar va muammolar nimalardan iborat?
Mavzu yuzasidan test savollari:
l.Psixologik xizmat qayerda va nechanchi yi!i rivojlana boshlagan?
*A. AQSHda 1800-y. B.Fransiyada 1990-y.
S.Estoniyada 1980-y. D. Toshkentda 1941-y.
E. Rossiyada 1960-y.
2. Fransiya talim vaziri kimga o‘qiy olmaydigan bolalarii i (ckshirish vazifasini topshiradi?
A.EIkoninga; H.l'eldshteynga;
*S.Binega; l).E.G‘ozievga; E.Lcvinga.
3.Sobiq sovet ittifoqida birinchi bo‘lib qayerda va neehanchi yilda maktabda psixologik xizmat tashkil etildi?
A. Rossiyada 1982-y. *B. Estoniyada 1975-y.
S. Chcxoslavakiyada 1980-y. D. O‘zbekistonda 1989-y.
E. To‘g‘ri javob yo‘q