1-ma’ruza. Ta’lim vositalari ta’lim texnologiyasining tarkibi. Axborot texnologiyasi tushunchasi va klassifikatsiyasi. Axborot tizimlari va axborot texnologiyalari. Axborot texnalogiyasi tushunchasi va klassifikatsiyasi Reja

Robototexnika sohasi 
• 
Ma'lumki, "robot" so'zi bizning tilimizga ilmiy fantastikadan kirib 
kelgan. Birinchi bor bu so'zni oltmish yil oldin taniqli chex fantast yozuvchisi Karel 
Chepek ishlatgan. Ammo "mexanik odamlar" undan oldinroq ham ma'lum edi. O'rta 
asrlarda inson iste'dodlariga ega bo'lgan musiqachi-qo'g'irchoq yoki rassom-
qo'g'irchoqlar paydo bo'lganligi ma'lum. 
Ular garchi odam qiyofasida bo'lmasa-da, ko'plab funktsiyalarni (ishlarni) 
bajara oladilar. Masalan, UzDAEWOOavto O'zbekiston - Koreya qo'shma 
avtomobil korxonasida turli ishlarni bajaradigan robotlar keng qo'llanilmoqda. 

---

• 
Ular garchi odam qiyofasida bo'lmasa-da, ko'plab funktsiyalarni 
(ishlarni) bajara oladilar. Masalan, UzDAEWOOavto O'zbekiston - Koreya qo'shma 
avtomobil korxonasida turli ishlarni bajaradigan robotlar keng qo'llanilmoqda. 
• 
Bugungi kunda robotlar mashinasozlik zavodlarida, po'lat quyish 
sexlarida, ximiyaviy laboratoriyalarda, qurilishda keng qo'llanilmoqda. Robotlarni 
yaratish bilan shug'ullanadigan texnikaning mahsus shohobchasi - robototexnika 
paydo bo'ldi. 
Marketing sohasi. 
• 
Marketing inglizcha "market" (bozor) so'zidan olingan bo'lib, bozor, 
savdo sohasidagi faoliyatni anglatadi. 
• 
Marketingda eng asosiysi, bozorni, xaridorlar talab va ehtiyojlarini 
chuqur va har taraflama o'rganish va ishlab chiqarishni shuning asosiga qurish, 
ikkinchi tomondan esa bozorga, mavjud talab va ehtiyojga faol ta'sir qo'rsatish, 
xaridorlarning muayyan mollarga bo'lgan talablarini shaqllantirishdan iborat. 
• 
Marketingni kompyuterlarsiz, axborot texnologiyalarisiz tasavvur etib 
bo'lmaydi. 
MARKETING 
Ishlab chiqarish sohasi 
Ishlab chiqarish sohasi 
• 
Ishlab chiqarishning deyarli barcha sohalarida kompyuterlar qo'llanilib 
kelmoqda. Kompyuterlar ko'pgina texnologik jarayonlarni boshqarmoqda. Ular 
yordamida yangi mahsulotning chizmasini yaratishdan toki tayyor mahsulot bo'lib 
chiqqunga qadar bo'lgan barcha jarayonlarni avtomatlashtirish mumkin. 
• 
Mahsulot shaklini konstruktor kompyuter ekranida chizib, tegishli 
o'zgartirishlar yasab, qog'ozga chop etishi mumkin.
• 
Mahsulotni ishlab chiqarish uchun kerakli barcha qurilmaning 
imkoniyatlari, unga ketadigan sarf-xarajatlarni hisob-kitob kilishda va boshka 
ishlarni bajarishda ham kompyuter beg'araz yordamchidir. Mahsulotni ishlab 
chiqarishda axborot asosiy kompyuterdan ishlab chiqarish liniyalariga etkaziladi. U 
erda axborotni qabul qilishga tayyor turgan robotlar kompyuter uzatgan dastur 

---

asosida mahsulotni yig'a boshlaydi. Tayyor mahsulotlar esa robotlar yordamida 
tekshirilib, omborlarga jo'natiladi. 
Zamonaviy 
axborot 
texnologiyalari–shaxsiy 
kompyuterlar 
va 
telekommunikasiya vositalaridan foydalanilgan holdagi zamonaviy muloqotni 
o’rnatuvchi axborot texnologiyasi hisoblanadi 
Zamonaviy 
axborot 
texnologiyalari–shaxsiy 
kompyuterlar 
va 
telekommunikasiya vositalaridan foydalanilgan holdagi zamonaviy muloqotni 
o’rnatuvchi axborot texnologiyasi hisoblanadi 
Zamonaviy axborot texnologiyalarining asosiy texnik vositalari sifatida 
hozirgi kunda kompyuterlar, hisoblash vositalari, audio va video qurilmalar, aloqa 
vositalari, teletayplar, telefakslar, telekslar, kseroks va boshqalar qo’llaniladi. 
Zamonaviy axborot texnologiyalarining dasturiy ta’minoti axborot texnologiyalari 
ishini tashkil qilish va boshqarishni amalga oshiradi. 
Zamonaviy axborot texnologiyalaridan ta’lim-tarbiya jarayonida quyidagi 
shakllarda foydalanish mumkin: 
Zamonaviy axborot texnologiyalaridan ta’lim-tarbiya jarayonida quyidagi 
shakllarda foydalanish mumkin: 
• 
-muayyan predmetlarni o’qitishda kompyuter dasturlari; 
• 
-kompyuter darslari – ko’rgazmali material sifatida; 
• 
-ta’lim oluvchilarning guruhli va frontal ishlarini tashkillashtirishda; 
• 
-ta’lim oluvchilarning ilmiy izlanishlarini tashkillashtirishda; 
• 
-ta’lim oluvchilarning o’qishdan bo’sh vaqtlarini to’g’ri tashkil qilish 
masalalarini hal etishda va boshqalar. 
• 
Umuman hozirgi kunda har bir tashkilot, o’quv muassasasi, firma va 
ishlab chiqarishning barcha sohalarida zamonaviy axborot texnologiyalari unumli 
qo’llanilib kelinmoqda