1-Mavzu. Қадимий топилмаларни таркиби ва технологияси Қадимги материалларнинг таркиби ва технологияси

Тош ва керамиканинг петрографик таҳлили.
Петрографик таҳлил ўзининг металлографик техникасига жуда яқин. Иккала ҳолатда ҳам бошланғич таҳлил обекти - бу ингичка қисм, яъни микроскоп остида объектнинг абразив майдони ёки унинг намунаси. Ушбу тог ъжинсининг тузилиши микроскоп остида аниқ кўринади. Турли минералларнинг турли хил доналарининг табиати, ҳажми ва сони бўйича, ўрганилаётган материалнинг хусусиятлари уни қандайдир конга «боғлаш» мумкинлиги билан белгиланади. Бу тошга нисбатан. Керамикадан олинган бўлимлар лойнинг минералогик таркиби ва микро тузилишини аниқлашга имкон беради, ва қадимги карерлардан лойни параллел таҳлил қилиш маҳсулотни хом ашё билан аниқлашга имкон беради. Петрографик таҳлилга мурожаат қилганда, археолог жавоб беришни истаган саволларнинг аниқ баёни зарур. Петрографик тадқиқотлар жуда оғир. Бу жуда кўп миқдордаги ингичка қисмларни тайёрлаш ва ўрганишни талаб қилади, бу қиммат. Шу сабабли, бошқа тадқиқотлар сингари, бундай тадқиқотлар "ҳар қандай ҳолатда" амалга оширилмайди. Бизга петрографик таҳлил ёрдамида жавоб олишни истаган саволнинг аниқ баёни керак. Масалан, Том дарёсининг қуйи қисмида ва Чулим ҳавзасида жойлашган манзилгоҳлар ва мозорлардан топилган неолитик воситаларни петрографик тадқиқ қилишда аниқ саволлар туғилди: ушбу микрораён аҳолиси хомашёни маҳаллий манбалардан ёки узоқ манбалардан фойдаланганми? Улар орасида тош буюмлар алмашинуви бўлганми? Ушбу ҳудуддаги тош конларидан турли хил тош асбобларидан олинган 300 дан ортиқ ингичка участкаларда таҳлиллар ўтказилди. Юпқа бўлакларни ўрганиш шуни кўрсатдики, тош асбобларининг умумий сонининг учдан икки қисми маҳаллий хом ашёлардан (силикатланган тошбўрон) қилинган. Баъзи абразив воситалар маҳаллий қумтош ва сланетсдан қилинган. Шу билан бирга, индивидуал тесла, чипперс ва бошқа нарсалар Энисей ва Кузнетск Ала-Тау конларида жойлашган тошлардан ясалган (серпантин, жасперга ўхшаш силикит ва бошқалар). Ушбу далилларга асосланиб, қуролларнинг асосий қисми маҳаллий хом ашёлардан тайёрланган, деган хулосага келиш мумкин эди ва алмашинув аҳамиятсиз эди. Ушбу саволларга жавобни бошқа усуллар билан олиш мумкин, масалан, спектрал ёки нейтрон активатсия. Томи ва Чулим дарёлари водийлари аҳолисидан фарқли ўлароқ, Кичик Осиёнинг неолит ​​қабилалари обсидиандан ясалган асбоблар ёки иш қисмларини фаол равишда алмашишган. Буни асбобларнинг ўзлари ва барий ва тсирконюм каби элементларнинг контсентратсиясида аниқ фарқланадиган обсидиан конлари намуналари ёрдамида аниқлаш мумкин эди. Қадимги материалларнинг тузилишини таҳлил қилиш, шунингдек, маълум бир маданият ёки даврга хос бўлган махсус технологик усулларни аниқлаш имконини берадиган матолар, чарм, ёғоч буюмларини ўрганишни ҳам ўз ичига олиши керак. Масалан, Ноин-Ула, Пазирик, Аржан, Мошчева Балка ва бошқа ёдгорликларни қазиш пайтида топилган тўқималарни ўрганиш қадимги ҳудудлар билан қадимий иқтисодий ва маданий алоқаларни ўрнатиш имконини берди.