1-mavzu: “Bank faoliyti statisikasi” fanining predmeti, metodi va vazifalari

Statistik tuplam - uzining belgilari jixatdan bir-biridan fark kiluvchi sifat jixatdan bir xil asosga ega bo'lgan birlik.
Bunday tuplamga - sanoat korxonalari jami, buning asosiy sifat asosi bo'lib xalk xo'jaligini bir tarmogiga karashliligi hisoblanadi. Bizga maъlumki uz navbatida korxonalarda ishlovchilar soniga karab, ishlab chiqarilgan maxsulot turi va kiymatiga karab bir-biridan fark kiladi.
Lekin shuni aloxida taъkidlash kerakki, xodisaning barcha belgilari ham statistik umumlashtirilgan ko'rsatkichlarga kiravermaydi.
Buning uchun belgilashni yukori va kuyi chegaralarini belgilovchi belgisiga (o'zgaruvchan) karab guruxga ajratish kerak bo'ladi. Statistika ana shu o'zgaruvchan belgilarni o'rganadi.
Masalan: bank bo'limlari ayniksa, shu belgisiga karab, yaъni jamgarmachilarni sifat belgisiga karab (umumiy guruxga birlashuviga karab) ham mikdoriy belgisiga karab (jamgarma mikdori va boshqalar).
Shunday qilib statistika, belgining o'zgaruvchan xolatiga kura yalpi kuzatishni amalga oshiradi. Bunda umumlashtirish xodisalarni yalpi kuzatish asosida amalga oshirilishi kerak.
Qachonki kupgina vokea, xodisalarni jamlanmasi amalaga oshirilgandagina obъektiv tavsifnoma olishimiz mumkin.
Statistik ko'rsatkichlarni uziga xos xususiyati shundaki, ular hamma vaqt, joyi va xajmi jixatdan aniqlanadi. Agarda gap xujalikning bankdagi schetidagi mablag'ining koldigi to'g'risida bo'ladigan bo'lsa, unda ko'rsatkich bir necha korxonalarga munosabati bo'yicha aniqlanadi.
Bunday statistik krsatkichlarni kattik belgilanishi statistik izlanishlar predmetini uzida mujassamlashtiradi.
Har bir xodisani rivojlanishi uning mikdoriy tomonini o'zgarishi bilan yuz beradi. Hodisaning mikdoriy tomoni uning sifat tomoniga karaganda o'zgaruvchan bo'ladi.
Shunday ekan bank statistikasida izlanishlar olib borishning predmeti bo'lib nima hisoblanadi?
Bank statistikasining o'rganish obъekti bo'lib, kredit muassasalarida bo'ladigan yalpi vokea va xodisalar hisoblanadi. Kredit muassasalariga yuklatilgan funktsiya ular bajaradigan jami operatsiyalari bilan boglikdir.
Qaysiki bu operatsiyalar bo'yicha doimiy kuzatish va nazorat olib borish zarur hisoblanadi.
Har kuni bank muassasalaridan hisob-kitob, pulli xo'jjatlar utadi.
Pul muomalasini boshqarish xalk xo'jaligida kreditlash va hisob-kitoblarni olib borish va boshqa bank operatsiyalar bo'yicha operativ va tulik maъlumotlarni pul mablag'larini xarakati bo'yicha olish zarurdir.
Kredit muassasalari statistikasi kredit hisob-kitob, xalk xo'jaligiga kassa xizmati ko'rsatish va boshqa operatsiyalarga sifat va mikdoriy tomondan tavsifnoma berish bilan shug'ullanadi.






Bunday xodisaga xujalik va axolining vaqtincha bksh pul mablag'larini bankka schetga jalb qilish, xalk xo'jaligini kiska va uzok muddatli kreditlash kapital kuyilmalarni moliyalashtirish va Naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga oshirish, qimmatli kog'ozlar bilan operatsiyalar bajarish, chet el valyutasi bilan operatsiyalar bajarish hisoblanadi.
Kredit muassasalari statistikasi kredit - pul munosabatlaridagi muammolarni maъlum bir vaqtda, maъlum joyda hamda ijtimoiy - iqtisodiy rivojlanish davridagi xolatini izlanish orkali xarakterlaydi.
Bank statistikasi sotsial-iqtisodiy statistikaning bir tarmogi hisoblanadi. Izlanishlarni bank soxasida olib borar ekan, bu bilan sanoat, kishlok xo'jaligi, kapital kurilish, transport statistikalaridan tubdan fark kiladi.
Bank statistikasini izlanishlar olib borishdagi umumiy metodi bo'lib dialiktik metod hisoblanadi. Uning birdan-bir talabi bo'lib, obъektivlik hisoblanadi.