Bufer eritmarlar va ularnng xossalari Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Bufer eritmarlar va ularnng xossalari

Reja:

I. Kirish

II. Asosiy qism

II.1. Bufer eritmalar va buffer eritmalar turlari.

II.2. Bufer eritmalarning pH qiymatlari

II.3. Kuchsiz kislota va kuchsiz asos ularning tuzidan iborat buffer

II.4. Bufer sig’im. Bufer tizimlarning taxlilda qo’llanishi.

II.5. Buffer eritmalarning analizda ishlatilishi.

III. Xulosa

IV. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

I. Kirish

Analitik kimyo ko’plab kimyoviy, neft kimyoviy, farmasevtika metallurgiya, oziq-ovqat, geologiya, geokimyo, tibbiyot va ishlab chiqarish tarmoqlarida mahsulot sifatini nazorat qilishda shuningdek, olingan ilmiy natijalarni baxolashda muxim ahamiyatga ega. Atrof muxit obektlari tarkibidag zaxarli moddalarni aniqlash, tuproqning tarkibi va strukturasini o’rganish, tabiat sirlaridan voqif bo’lish, ulardan inson manfaatlari yo’lida foydalanish kabi masalalarni yechishda analizning o’rni beqiyosdir. Yangi konlarning ochilishi, ishlab chiqarish korxonalarining tashkil qilnishi, qishloq xo’jaligi va chorvachilik, tibbiyot, metallurgiya va boshqa soxalarni rivojlantirish maxsulot analiziga bog’liq. Shuni aloxida takidlash kerakki, xar qanday taxliliy masalani hal qilishga kirishgan analitik kimyo mutaxxasisi kimyoviy bilimlarni keng va chuqur egallagan bo’lisi,o’lchov asboblari va turli xildqgi eritmalar tayyorlash jarayonlarini puxta egallagan bo’lishi zarurdir.

Har qanday analizning muvaffaqiyatli chiqishi uchun namuna olish, uni analizga tayyorlash, zarur hollarda tekshiriladigan moddani boshqalardan ajratish va konsentrlash amallarning qay darajada mukammal bajarilishiga bog’liq. Men yozayotgan kurs ishim ham huddi shunday mavzular sarasiga kiradi va bu mavzuni mukkamal o’rganish orqali kimyoviy bilimlarni mustaxkamlashga katta yo’l ochib beradi.

Bufer eritmalar, bufer aralashmalar — vodorod (H) ionlarining ma’lum konsentratsiyasini saqlab turuvchi sistemalar. Bufer eritmalar suyultirilganda yoki ularga bir oz kislota yoki ishqor qo‘shilganda ham muayyan kislotali xossalari deyarli o‘zgarmaydi. Bufer.sistemaga sirka kislotasi CH₃ COOH bilan uning natriyli tuzi CH₃ COONa aralashmasi misol bo‘la oladi. Eritmalardagi kislota miqdori vodorod ko‘rsatkich pH bilan belgilanadi (neytral eritmalar uchun pH7, kislotali eritmalar uchun pH 7 dan kichik va ishkorli eritmalar uchun pH 7 dan katta). 1 l toza suvga 100 ml 0,01 molyarli HCl (0,01 M) qo‘shilganda pH ni 7 dan 2 ga tushiradi. Shu kislota eritmasini 1 l CH₃COOH+CH₃COONa bo‘lgan Bufer.sistemaga (0,1 M) qo‘shilganda esa pH bor yo‘g‘i, 4,70 dan 4,65 ga kamayadi, ya’ni pH 0,05 chamasi o‘zgaradi, xolos. Toza suvdagi 100 ml 0,01 M NaOH eritmasi pH ni 7 dan 11 ga ko‘tarsa, yuqorida aytilgan Bufer.sistemanikini esa 4,7 dan 4,8 gacha ko‘taradi, xolos. Bufer sistemaning kislotaligi (o‘z navbatida pH) komponentlar tabiati, konsentratsiyasiga bog‘likdir. Bufer sistema kimyo sanoatida analitik ishlarda keng qo‘llaniladi. Odam va hayvonlar organizmidagi Bufer sistema quyidagilardan iborat: karbon kislota va uning tuzlari, fosfat kislota va uning tuzlari hamda oqsillar. Kishi qonidagi pH 7,35—7,47 ga teng bo‘lib, oziq-ovqat hamda boshqa sharoit o‘zgarganda ham deyarli doimiy qoladi. Tuproqdagi tabiiy bufer sistema dalalar hosildorligini saqlashda muhim rol o‘ynaydi.

II. Asosiy qism