Bufer eritmarlar va ularnng xossalari Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

II.2. Bufer eritmalarning pH qiymatlari

Kimyoviy analiz vaqtida cho’ktirish, eritish, rangli birikmalar hosil qilish kabi turli jarayonl arda eritmadagi vodorod ionlarining kontsentratsiyasi va рН zaruriy qiymatda saqlab turish kerak. Buning uchun analitik reaktsiyalarni bufer eritmali muhitda olib borish tavsiya etiladi. Bufer eritmalarning рН qiymati eritma suyultirilganda yoki kontsentratsiyasi oshirilganda aralashmaga Kislota yoki ishqor qo’shilganda nixoyatda kam o’zgaradi. Bufer eritmalar ikki xil bo’ladi:

a) Kuchsiz kislota va uning kuchli asos bilan hosil qilgan tuz aralashmasidan iborat sistema, masalan atsetat bufer  СН₃СООН + СН₃СООNa fosfat bufer Н₃РО₄ + NaH₂PO₄

b) Kuchsiz asos va uning kuchli Kislota bilan hosil qilgan tuzidan iborat sistema ham, masalan ammoniy gidroksid bilan ammoniy xloriddan iborat sistema NH4OH+NH4CI ham buferlik xossasini namoyon qiladi. Bufer eritmalarning bufer ta‘sirini quyidagicha tushuntirish mumkin. Masalan, atsetat bufer eritmasiga kuchli ishqor ta‘sir ettirilganda quyidagi muvozanat qaror topadi;}

СН₃СООН    +  NaOH ↔ 2CH₃COONa + H₂O

CH₃COONa

Yoki ionli formada

СН₃СОО^- + Н⁺ ↔ СН₃СООН

Atsetat bufer eritmaga kuchli kislota ta‘sir ettirilsa quyidagicha reaktsiya sodir bo’ladi.

СН₃СООН         + HСI ↔ 2CH₃COOH + NaCI

yoki ionli ko’rinishda СН₃СОО^- + Н⁺ ↔ СН₃СООН

Birinchi holda ОН^- ionlari sirka kislotadan hosil bo’lgan Н⁺ kationini biriktirib, dissotsilanmaydigan suv molekulasini ikkinchi holda Н⁺ kationi СН₃СОО^- anioni bilan birikib, kam dissotsilanadigan СН₃СООН molekulasini hosil qiladi.ya‘ni kuchli ishqor urnida neytral modda suv, kuchli kislota urniga kuchsiz kislota sirka kislota hosil bo’lishi tufayli eritmaning muhiti o’zining рН qiymatini saqlab qoladi.

SHuningdek ammiakli bufer eritmalarning bufer ta‘sirini quyidagi reaktsiyalar yordami bilan tushuntirish mumkin. Bufer  eritmaga kuchli ishqor, masalan, NaOH  ta‘sir ettirilsa kuchsiz asos hosil bo’ladi.

NH₄CI      + NaOH = 2NH₄OH + NaCI