1-mavzu: biologiya hayot haqidagi fan reja

Parchalanisli jarayonida qoltliq moddalarning hosil bo‘lishi [C02, H20, animiak)	ATF	—>
Mnrakkab organik birikmalar — oqsillar, polisaxaridlar, lipidlar, DNK, RNKning sintezi
\	t

Faol transport, endositoz, ekzositoz, hujayraning bo' linishi, toSjinm va organlar faoliyati




21-rasm. Plastik va energiya almashinuvida sodir bo‘ladigan o‘zgarishlar.

Tirik hujayra ochiq sistema sanaladi, chunki hujayra bilan atrof-muhit o‘rtasida moddalar bilan energiya tinmay almashinib turadi.

Energetik almashinuv - dissimilatsiya. ATF barcha hujayralarning universal energiya zaxirasi bo‘lib hisoblanadi. ATF hujayrada fosforlanish reaksiyasi natijasida hosil bo‘ladi.

ADF + H₂PO₄ + 40 kJ = ATF + H,O

ATFning sintezi uchun kerak bo‘ladigan energiya hujayrada organik moddalarning parchalanishidan hosil bo‘ladi. Bu energiya ATFning kimyoviy bog‘larida saqlanadi.

Energetik almashinuv bosqichlari. Hujayrada kechadigan energetik al­mashinuv jarayoni hujayraning nafas olishi deb ham ataladi. Nafas olish jarayonida kisloroddan foydalanadigan organizmlar aerob organizmlar, nafas olish jarayoni kislorodsiz muhitda kechadigan organizmlar anaerob orga­nizmlar deyiladi. Aerob organizmlarda energetik almashinuv 3 bosqichda o‘tadi (22-rasm):

1. 
   Tayyorgarlik bosqichi.
   
2. 
   Kislorodsiz bosqich — glikoliz
   

22-rasm. Moddalar almashinuvi bosqichlari.

1.