1-mavzu. Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish kursi, vazifasi, maqsadi, tuzilmasi va tarixi, fanni o‘rganish usullari. Tabiat va jamiyat o’rtasidagi munosabatlar. Populyatsiyalar ekologiyasi

Ozuqa va makon

Ozuqa va makon

O’rmonda yashaydigan tirik jonzotlar har doim ham yetarli ozuqa va yashash joyiga ega bo’lavermaydi. Gida qizilishton Sonoran Arizona cho’li va Meksikada yashaydi. Qizilishton Saguara kaktusida teshik hosil qilish yo’li bilan uya yasaydi. Qizilishtonlar har bir makon uchun o’zaro kurashadi. Belashuv qachonki ikki yoki undan ortiq jonzotlarning bir vaqtda bir xil manbani egallash uchun bo’ladi.

•  

Populyatsiya soni.

Populyatsiya soni.

Ekologlar zimmasiga populyatsiya sonini baholash vazifasi yuklatiladi. Bu ma’lumotlar populyatsiyaning o’sishi yoki aksincha holatni ko’rsatib beradi. Populyatsiya hisobi yo’qolib ketish havfida turgan organizmlarni aniqlab bera oladi.

Ba’zi tirik organizmlarni o’lchash oson kechadi. Agar siz qora shigirtkalarni ko’paytirayotgan bo’lsangiz siz konteunerdagi barcha chigirtkalar sonini hisoblash orqali aniqlashingiz mumkin.

Populyatsiya o’lchami

Qora shigirtkalar sonini sanash tadqiqotchini chalg’itishi mumkin. Ular juda bir-biriga o’xshash, tez harakatlanadi va berkinadilar. Ba’zi bir qora shigirtkalar bir necha maratobadan ko’p sanalishi mumkin va boshqalari esa umuman qolip ketadi. Ekologlaryovvoyi tabiat populyatsiya o’lchamini larini hisoblayotganlaridabir xil muammoga duch keladilar. Ular foydalanadigan eng qulay usullardan biri “Qopqon qoyib belgilamoq“ deb nomlanadi

Foydalanilgan adabiyotlar:

Foydalanilgan adabiyotlar:

• Peter Rellero, Dihan Zike, Ekology. USA, 2005.
• To‘xtaev A.S., Xamidov A. Ekologiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish. O‘quv qo‘llanma. Toshkent 1994.
• To‘xtaev A.S. Ekologiya. O‘quv qo‘llanma. Toshkent 2008.
• Xamidov I va boshqalar. Ekologiya. O‘quv qo‘llanma. Toshkent 2009.
• Sultonov P.S. Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish asoslari. Toshkent – 2007.
• Ergashev A, Ergashev T. Ekologiya. Biosfera va tabiatni muhofaza qilish. Darslik. Toshkent – 2005.
• Ergashev A. Umumiy ekologiya. Darslik. Toshkent – 2003.
• Xaydarova X va boshqalar. Ekologiya o‘qitish metodikasi. O‘quv qo‘llanma. Toshkent – 2009.
• Xo‘janazarov O ‘.U., YAkubjonova SH.T Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish asoslari. Darslik. TDPU.Toshkent – 2018.
• Xo‘janazarov O ‘.U., YAkubjonova SH.T Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish (o‘quv ko‘llanma). TDPU.Toshkent – 2018.