1-mavzu. Falsafa fanining asosiy maqsadi va bo’LG’usi pedagoglarda o’qitilishining nazariy-amaliy ahamiyati

O’quv vizual materiallar
4.1-ilova

Mеtоd (yunоn. metods — usul) kеng ma’nоdа yo’l, ijоdiy fаоliyаtning hаr qаndаy shаkli kаbi ma’nоlаrni аnglаtаdi. Mеtоdоlоgiyа tushunchаsi ikki аsоsiy mаzmungа egа — fаоliyаtdа qo’llаnilаdigаn ma’lum usullаr tizimi (fаndа, siyosаtdа, sаn’аtdа vа h.k.); tizim hаqidаgi ta’limоt yoki mеtоd nаzаriyаsi.








4.2-ilova


4.3-ilova


4.4-ilova


4.5-ilova
B./B./B. texnikasi
Falsafiy kategoriyalar bo’yicha

№	Tushunchalar	Bilaman (+) Bilmayman (-)	Bildim (+) Bila olmadim (-)
	Kategoriya
	Yagonalik
	Umumiylik
	Sabab
	Oqibat
	mazmun
	Shakl
	sistema (tizim)
	Element
	struktura (tarkib)
	butun
	Bo’lak
	mohiyat
	Hodisa
	zaruriyat
	Tasodif
	imkoniyat
	Voqelik

4.6-ilova


Fаlsаfа kаtеgоriyаlаri bilаn bоshqа fаnlаr kаtеgоriyаlаrining umumiy vа o’zigа хоs tоmоnlаri mаvjud..
Ulаrning umumiy jihаtlаri: 1) ikkаlаsi hаm оb’еktiv bоrliqni o’rgаnаdi; 2) оlаmning in’ikоsi sifаtidа nаmоyon bo’lаdi; 3) bu kаtеgоriyаlаr o’z' mаnbаi vа mаzmuni jihаtidаn оb’еktivdir, shаkl jihаtdаn sub’еktivdir.
Fаrqlаri:
1) Fаlsаfа kаtеgоriyаlаri eng umumiy tushunchаlаr bo’lib, tаbiаt, jаmiyаt vа insоn tаfаkkurining bаrchа sоhаlаridа аmаl qilаdi, kоnkrеt fаn kаtеgоriyаlаrining аksаriyаti o’z fаni dоirаsidа аmаl qilаdi; 2) fаlsаfа kаtеgоriyаlаri ilmiy bilishdа bоshqа fаnlаr uchun eng umumiy usul- mеtоdоlоgik vаzifаni bаjаrаdi; 3) fаlsаfа kаtеgоriyаlаri аsоsidа insоn mоddiy-hissiy fаоliyаtining yig’indisi bo’lgаn аmаliyot yotаdi, shuning uchun ulаr ijtimоiy аmаliyotning mаhsulidirlаr.


5-MAVZU. JAMIYAT FALSAFASI. HOZIRGI ZAMON JAMIYATNING GLOBAL MUAMMOLARI VA JAMIYATNI RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI

Vaqt 2 soat
Reja:

1. Jamiyat tushunchasi. Jamiyatning nazariy modeli va real jamiyat. Taraqqiyotning o’zbek modeli va Harakatlar strategiyasi.

2. Jamiyat moddiy hayoti. Jamiyatning ijtimoiy tuzilishi.
3. Kishilar birligining tarixiy shakllari.
4. Jamiyat – doimiy ravishda taraqqiy etib turadigan jonli sotsial organizm. 5. Insoniyat istiqboli va global muammolar.

Tayanch so’z va iboralar
Jamiyat, ijtimoiy munosabat, jamiyatning nazariy modeli , taraqqiyotning o’zbek modeli, harakatlar strategiyasi, jamiyatning moddiy hayoti, jamiyatning ma’naviy hayoti , davlat, siyosat, huquq, demokratik jamiyat, fuqarolik jamiyati, kishilarning tabiiy va ijtimoiy birliklari: oila, urug’, qabila, elat, millat, xalq; ehtiyoj va manfaat, globallashuv, globalistika, global muammolar.

Adabiyotlar
SH.Mirziyoev. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. Tosh.: “O’zbekiston”, 2017.
O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 2017 yil 7-fevral – Xalq so’zi, 2017 yil 8-fevral.
O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. Tosh.: O’zb., 2017.
Sh.O.Madayeva va boshqalar. Falsafa. O’quv qo’llanma. – Toshkent 2019. 515 bet
Falsafa (M. Ahmedova va boshqalar). Darslik. T., 2006.
Falsafa: qomusiy lug’at. T.: SHarq, 2004.
Falsafa asoslari. O’quv qo’lanma. Q. Nazarov va boshqalar.- T.: O’FMJ, 2018.

Ma’ruza mavzusining maqsadi: Jamiyat, jamiyatning nazariy modeli va real jamiyat, taraqqiyotning o’zbek modeli, Harakatlar strategiyasi, jamiyat moddiy va ma’naviy hayoti, boshqaruvning mohiyati va tarkibi, davlat va fuqarolik jamiyati, kishilarning tabiiy va ijtimoiy birliklari, xususan oilaning jamiyat hayotidagi o’rni va vazifalari, insoniyat istiqboli va global muammolar to’g’risida ilmiy-nazariy bilimlarni shakllantirish.
Mavzuning vazifasi - jamiyatni dinamik rivojlanishdagi tizim sifatida qisqacha nazariy tahlil qilish va uni bilishning metodologiyasini ochib berishdir.
1. Jamiyat - falsafiy tahlilning eng murakkab obyektlaridan biri. Jamiyat nima, uning tarkibiy to’zilishi qanday, jamiyatning nazariy modelini tuzish mumkinmi yoki yo’qmi, jamiyat rivojlanishining ko’rsatkichi bormi, jamiyat tarixining subyekti va harakatlantiruvchi kuchlari faoliyati haqida nimalar deyish mumkin kabi sonsiz savollar faylasuflarning qizg’in bahslari mavzusi bo’lib kelgan va bo’lib qolmoqda. Mazkur savollarning bizning kunlarda yanada faolroq muhokama qilinayotganligi tabiiy. Har qanday normal odam o’zini jamiyatdan, uning buguni va ertasidan ajratib tasavvur qila olmaydi. Bu masalalarni nazariy to’g’ri hal qilish Sizning ertangi kundagi jamiyatdagi faol harakatingizning asosidir.
Jamiyatni tahlil etishni "jamiyat" tushunchasini aniqlashdan boshlash maqsadga muvofiq."Jamiyat" so’zining lug’aviy ma’nosi arabcha “to’plangan”, “yig’ilgan” demakdir.
Jamiyat kategoriyasi falsafada keng va tor ma’nolarda qo’llaniladi. Keng ma’noda bu tushuncha tabiatning yuksak darajada rivojlangan tarkibiy qismi, o’z- o’zidan rivojlanib boruvchi ijtimoiy organizmni, kishilar hayot-faoliyati va munosabatlarining jamini ifodalaydi... Tor ma’noda esa jamiyat-bu insoniyat tarixining muayyan bosqichi yoki ijtimoiy tizimning aniq turini bildiradi. Umumbashariy ma’noda jamiyat odamzodning umri, hayoti o’tgan hamma davri, joy va hududi bilan bog’liq barcha o’zgarish, jarayonlarni ifoda qiladi.
Jamiyat tushunchasi - o’ta keng va murakkab.
Jamiyatni, uning u yoki bu jihatlarini, konkret tomonlarini, qirralarini o’nlab fanlar o’rganadi. Mas, tarix muayyan mamlakat, xalqning kelib chiqishi, uning moddiy va ma’naviy hayoti, turmush tarzi, urf-odati, tarixiy shaxslar faoliyati, muhim voqea-hodisalarini xronologik tartibda bayonini beradi. Iqtisodiy nazariya fani ishlab chiqarishni boshqarish qonunlari, moddiy boyliklarni taqsimlash va ayriboshlash, mulk shakllarining amal qilish qonuniyatlarini o’rganadi. Tilshunoslik tilning paydo bo’lishi, amal qilishi va rivojlanishi qonunlarini, muomalada qanday rol o’ynashini aniqlaydi va h.k.
Jamiyatning muayyan hodisalari, ijtimoiy hayotning ma’lum tomonlari, jihatlarini o’rganuvchi konkret ijtimoiy fanlarning barchasi tadqiqot obyektlarini tahlil qilish jarayonida ba’zi metodologik tamoyillarga amal qiladi. Bu tamoyillar esa jamiyatni yaxlit bir ijtimoiy tizim sifatida o’rganuvchi falsafa fani tomonidan ishlab chiqiladi.
Demak, falsafa jamiyatni yaxlit bir ijtimoiy organizm sifatida eng umumiy tarzda o’rganadi.
Jamiyat o’zaro o’ta murakkab va serqirra munosabatlarda to’rgan ulkan miqdordagi element va tizimlar jamidan iborat. Bu ulkan dinamik tizim doimo harakatda: o’sishda, yangilanishda. Jamiyatning biz tahlil qiladigan asosiy tushunchalarining ba’zilari quyidagalardir: ijtimoiy borliq jamiyatning nazariy modeli, jamiyatning moddiy hayoti, ijtimoiy munosabatlar, siyosiy tashqilotlar, davlat, kishilarning ijtimoiy birliklari, jamiyat tarixining subyekti va harakatlantiruvchi kuchlari, tarixiy jarayon va h.k.
Jamiyat-borliqning yuksak darajada rivojlangan tarkibiy qismi. Jamiyat va borliq munosabati o’ziga xos va ziddiyatli...