1-mavzu. Fanning maqsadi va vazifalari. Asosiy tushuncha va ta‟riflar. Ma‟lumotlar bazasiga qo„yiladigan talablar

SELECT (vibrat-ajratib olish) 
SQL operatori xizmatchi so„zlar va foydalanuvchi qo„llaydigan 
so„zlardan tashkil topadi.
Xizmatchi so„zlar SQL tili doimiy qismi bo„lib, ular aniq qiymatga 
ega. Ularni standartda ko„rsatilganday yozish kerak va ularni bir satrdan 
ikkinchisiga ko„chirish uchun bo„linmaydi. Foydalanuvchi tomonidan 
aniqlangan so„zlar, foydalanuvchi tomonidan ma‟lum sintaksis qoidalari 
asosida beriladi. Ular o„z navbatida ma‟lumot baza ob‟ektivlarini xar xil 
nomlari iborat bo„ladi (jadval, ustun, tasvirlar, indekslar va x.k.). 
operatordan so„zlar o„rnatilgan sintaksis qoidalariga moslab joylashtiriladi. 
Til standartida bu ko„rsatilmagan bo„lsa xam, SQL tilining dialektlarida 
(ko„rinishida)matn tugallanganini bildiruvchi belgi, ko„pgina xollarda 
nuqtali vergul(;) ishlatiladi.
SQL operator komponentalarini ko„pchiligi registrga bog„liq emas, 
ya‟ni ixtiyoriy xar qanday katta va kichik xarflvr ishlatishi mumkin. 
Bularda bitta istisno bor. Bu istisno simvolli literallarga tegishli. 
Ulardalitera ma‟lumotlar, ularga mos bo„lgan ma‟lumotldar bazasidagi 
qiymatlar qanday saqlansa shunday yozilishi kerak. Masalan:agar 
ma‟lumotlar bazasida familiyaning qiymati «SWITH»ko„rinishida bo„lsa, 
qidirish shartida «SWITH» simvol literal ko„rinishida berilsa, bunga 
tegishli yozuv hech kachon topilmaydi.
SQL tili erkin formatga ega bo„lgani uchun, SQL aloxida operatorlari 
va ularning ketma-ketligini, aloxida ajratib yozish va tekislab yozishni 
ishlatish mumkin. Quyidagi qoidalarga bo„ysunish talab etiladi: 
-operatordagi xar bir konstruksiya yangi satrdan boshlanishi kerak; 
-xar bir konstruksiya boshlanishida tashlab ketladigan bo„sh 
pozitsiyalar, boshqa operator konstruksiyalari xam bo„lishi kerak; 

---

36 
-agar konstruksiya bir necha qismdan iborat bo„lsa, ularning xar biri 
qism yangi satrlardan bo„sh o„rinlarni oldingi konstruksiyaga nisbatan 
siljitib yoziladi. 
Amaliyotda ma‟lumot bazasi tuzilishini (asosan uni jadvallarini) 
aniqlash uchun DDL operatorlari ishlatadi, bu jadvallarni ma‟lumotlar 
bilan to„ldirish uchun va ulardan axborotlarni so„rovlar yordamida ajratib 
olish uchun - DML operatorlari ishlatiladi.
Ma‟lumotlar bilan manipulyasiyalash SQL tilini DML peratorlarini 
ko„llaymiz.