1-mavzu. Fanning maqsadi va vazifalari. Asosiy tushuncha va ta‟riflar. Ma‟lumotlar bazasiga qo„yiladigan talablar

Interaktiv va qurilgan SQL. SQL tilini ikkita shaklida mavjud va 
ishlatiladi.
-interaktiv SQL 
- qurilgan (kiritilgan) SQL 
Interaktiv SQLda foydalanuvchi SQL- so„rovlar va natija interaktiv 
rejimda olinadi. 
Qurilgan SQL, SQLkomandalaridan tashkil topib, u boshqa birorta 
tilga (S++S, Delphi) yozilgan dastur ichiga joylashtiriladi. Bu shunday 
tillarni ishlatadigan dasturlarni samarador, quvvatli qiladi. Ularga 
relyasion ma‟lumotlar bazasi bilan ishlash imkonini beradi.
SQL ma‟lumot toifalari. Simvollar satr ma‟lumot toifasi SQL 
standartida matnlarni faqat bitta tavsifi keltiriladi. Uning sintaksisi
CHARACTER[(UZUNLIGI)] YOKI 
CHAR[(UZUNLIGI)] 
Jadvalni matnli qiymatli CHAR toifasidagi fikrlangshan uzunlikda 
bo„lishi mumkin. Bu parametr qiymati 1 - 255 bo„lishi mumkin, ya‟ni u 
255 simvolgacha bo„lishi mumkin. SQL tilini ba‟zi birlardagina 
o„zgaruvchan uzunlikdagi satr toifalari bor. Bu toifalar quyidagicha 
tavsiflanadi: 
VARCHAR(),CHARVARYING YOKI CHARVARYING() 
Ixtiyoriy uzunlikdagi matnli tasvirni tasvirlaydi. 
CHARACTER va VARCHAR toifasidagi konstantalar apostrof ichiga 
yoziladi.
Quyidagiyozuvlarni barchasi ekvivalent
VARCHAR [(UZUNLIGI)],
CHARVARYING [(UZUNLIGI)] 
CHARACTER VARYING[(UZUNLIGI)] 
Agar uzunlik oshkor ko„rsatilmasa, u birga teng deb qabul qilinadi, 
ya‟ni barcha xollarda bita simvoldan iborat bo„ladi.
Sonli ma‟lumot toifalari SQL standartida quyidagi son toifasida ishlatiladi. 

---

37 
INTEGER-butun sonlar uchun -2
-
31….2
31
SMOLLINT-butun sonlar 2
-15
…2
15
DECIMAL (aniqlik[masshtab]) -Fiksirlangan nuqtali unli son aniqlik 
sondagi qiymatli raqamlar masshtab unli nuqtadan undagi raqamlarning 
maksimal soni kursatadi 
NUMERIC(aniqlik[masshtab])- Fiksirlangan nuqtali unli son. aniqlik 
sondagi qiymatli raqamlar masshtab unli nuqtadan undagi raqamlarning 
maksimal soni kursatadi 
FLOAT[(aniklik)]suzuvchi nuktali son minimal aniklik bilan 
Beriladi. Shunday qilib xulosa qilish mumkin: 
Simolli satrlar toifasi. Character [uzunligi] [char] uzun) da kursatiladi.
Bundan tashkari uzgaruvchan uzunlikdagi simvolli satrlar toifasini xam 
ishlatamiz. Bunda uzgaruvchi toifalar ixtiyoriy uzunlikda buladi. Bunda 
uzunliklar zarur bulmagan parametrlar xisoblashadi. Agar ular 
ishlatilmasa, unda 1 ta simvolga joy ajratiladi.
Simvolli satrlarni belgilashni yana bir usuli bor. 
Varchar [(uzunlik)] yoki charvaryina [(uzunlik)] 
1. Ma‟lumotlarni sonli tiplari 
1. Integer 
2. Smollint 
3. Decimal (aniklik, masshtab). (DEC) fiksirlangan (__) li sonlarni 
tasvirlash uchun ishlatiladi.
Aniklik- sondagi kiymatli rakamlar.
Masshtab- nuktadan keyingi ung tomonda turgan rakamlarni maksimal 
soni 
4. Numeric (aniklik, (masshtab)..
5. FLOAT (aniklik). Suzunlikuvchi nuktali son va undagi minimal 
aniklikni bildiradi.
6. REAL FLOAT kabi tip sonlari bilan kushimcha kilingan. 
Sana va vakt toifasidagi ma‟lumotlar standarti kushimcha kilinmagan. 
Bular yozilishini texnik xujjatlarda kurish kerak.