1-mavzu. Fizikaviy kimyoning elementlari Reja: Gazlarning fizik xossalari va tenglamasi

Fizik-kimyo konstantalari. 
Reja: 
1. Issiqlik sig‘imi. 
2. Ko`p atomli gazlarning issiqlik sig`imi. 
3. Entalpiya (issiqlik miqdori) 
4. Ichki energiya. 
5. Moddaning ichki energiyasining o`zgarishi. 
6. Entropiya. 
Issiqlik sig‘imi deb, modda miqdori birligini bir gradusga isitish uchun zarur 
bo’ladigan issiqlik miqdoriga aytiladi. 
Gazlarning issiqlik sig‘imining ikki turi farq qilinadi o’zgarmas xajmdagi issiqlik 
sig‘imi (Cv), bunda gazning isitish o’zgarmas xajmda amalga oshiriladi. 
O’zgarmas bosimdagi issiqlik sig‘imi (CP) bunda isitish o’zgarmas bosimda amalga 
oshiriladi. 
O’zgarmas xajmda isitilayotgan bir atomli ideal gaz uchun issiqlik molekulalarning 
ilgarilma xarakati kinetik energiyasini oshirishga sarflanadi. Shuning uchun 
o’zgarmas xajmdagi issiqlik sig‘imini molekulalarning o’rtacha kinetik energiyasidan 
aniqlash mumkin: 
C = 
3𝐾𝑇 
3 
3 
𝐸 
3 
𝑣
2𝑇 
·N
o 
= 
2 
K·N
o 
= 
2 
R; 
𝐶
𝑣 
= 
𝑇 
·N
o 
= 
2 
R 
O’zgarmas bosimdagi issiqlik sig‘imi o’zgarmas xajmdagi issiqlik sig‘imidan 
katta, chunki bunda gazning kengayishga ma‘lum miqdordagi issiqlik sarflangan: 
3 
5 
𝐶
𝑝 
= 𝐶
𝑣 
+ 𝑅 = 
2 
𝑅 + 𝑅 = 
2 
𝑅; 

---

3 
P 
Bir atomli gazlarning issiqlik sig‘imi temperaturaga bog‘liq emas va o’zgarmas 
kattalikdir. 
O’zgarmas xajmda isitiladigan ko’p atomli gazlar uchun issiqlik faqat 
molekulalarning kinetik energiyasini oshirishgina emas, balki molekulalarning o’z 
simmetriya o’qlari atrofida aylanish energiyasini oshirishga va atomlarning 
molekulada tebranishlari oshirishga xam sarflanadi. Shuning uchun molekuladagi 
atomlar qancha ko’p bo’lsa, va gazning temperaturasi qanchalik yuqori bo’lsa, ko’p 
atomli gazlarning issiqlik sig‘imi shunchalik ko’p bo’ladi. Deyarli barcha payvandlash 
jarayonlari CP q const bo’lganda amalga oshiriladi. 
2.1-rasm. Ko’p atomli gazlarning issiqlik sig‘imini 
(C
P
= const) haroratga bog‘liqligi. 
Grafikning ko’rsatishicha, ko’p atomli gazlarning issiqlik sig‘imi temperatura 
oshishi bilan ortib borib, suyuq gaz uchun ma‘lum chegaragacha yaqinlashadi: 
C = a + bT + cT
2
m
moль
1kal = 4,12 j ≈ 4,2 j 
1kkal = 4200 j