1-mavzu. Fizikaviy kimyoning elementlari Reja: Gazlarning fizik xossalari va tenglamasi


Download 297.81 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/3
Sana20.06.2023
Hajmi297.81 Kb.
#1635135
  1   2   3
Bog'liq
1-mavzu



1-mavzu. Fizikaviy kimyoning elementlari 
Reja: 
1. Gazlarning fizik xossalari va tenglamasi. 
2. Botsman doyimiysi. 
3. Dalton qonuni. 
Asosiy metall qirralarining, qo’shimcha metallining erishidan va hosil bo’lgan 
payvand vannaning kristallanishidan iborat payvand chokining hosil bo’lishining tez 
kechuvchi jarayonlari qaytmas jarayonlar xisoblanadi. 
Payvandlash xududida yangi moddalar metall va muhit o’rtasidagi kimyoviy 
reaktsiya mahsulotlari paydo bo’lishi mumkin, chunki o’zining etarlicha yuqori erish 
temperaturalarida metallar juda katta kimyoviy aktivlikni namoyon etadi. 
Elektr yoy yoki gaz payvandlashda chok metallning tarkibini o’zgartiruvchi 
payvandlash xududidagi kimyoviy reaktsiyalar yuqori va tez o’zgaruvchi haroratlar 
sharoitida yuz beradi. 
Payvandlashdagi murakkab metallurgik jarayonlarni o’rganish va payvandlash 
xududida yuz beradigan jarayonlarning moxiyatini tushunish uchun fizik kimyo 
soxasida bilimlarga ega bo’lishni talab etadi. 
Fizik kimyo moddiy tizimlarning tarkibi va xossalarini ular sodir etiladigan fizik 
sharoitlarga bog‘liq holda moddiy tizimlarning tarkibi va xossalarning o’zgarishi 
jarayonini ko’rib chiqadi. 
Gazlarning fizik xossalari va tenglamasi 
Gazning fizik xolati uchta kattalik: harorat T, bosim P va hajm V tavsiflanadi. Bu 
kattaliklar bir-biri bilan gaz xolati tenglamasi deb ataluvchi munosabat bilan 
bog‘langan. 
Gaz xolati tenglamasi uchta qonun asosida keltirib chiqarilgan: 
Boyl-Moriott qonuni, PV q const; 
Gey-Lyussak qonuni, P q const; 
Avogadro qonuni, bu qonunga ko’ra teng bosim va hatoratlarda barcha gazlarning 
teng xajmlari bir xil miqdordagi molekulaga ega bo’ladi. 
Bir atmosferaga teng bosimda va selsiy bo’yicha nol gradusga teng haroratda bir 
molekula (mol) Vo q 22,4l xajmni egallaydi. 
Bir moldagi molekulalar miqdori Avogadro soni yoki doimiysi deyiladi: 
N =6,023·10
23
; N = 6,02·10
23

А 
Bu uch qonunni qanoatlanuvchi holat tenglamasi quyidagi ko’rinishga ega: 
PV= nRT (1) 
Bunda P –gaz bosimi, atm. xisobida; 
V –gaz xajmi, l xisobida; n –gaz mollari miqdori; R –gaz doimiysi. 
Gaz doimiysi gazning o’zgarmas bosimda uni bir gradus isitganda gazning 
kengayishi ishini ifodalaydi. 
Agar tenglamaga molyar xajm kiritilsa: 
V= 
v





u holda 

𝑣 =RT 
(2) 
tenglamani olamiz, R=8,31 
m
Agar gaz doimiysini gaz bitta molekulasiga nisbatini olsak Boltsman doimiysi deb 
ataluvchi yangi doimiyni hosil qilamiz: 
=
=1,38·10
-16
; K=1,38·10
-23
m
Berilgan temperaturada gaz molekulasining ilgarilanma xarakati o’rtacha kinetik 
energiyasi quyidagiga teng: 
E = 
3

𝐾𝑇 (3) 
Dalton qonuni 
Gaz bir-biri bilan aralashtirilganda bir jinsli aralashmani hosil qiladi. 
Aralashmadagi xar bir gaz shu xajmda boshqa gazlar bo’lmagandagi xossalarni saqlab 
qoladi. Bundan kelib chiqib, Dalton qonuni bunday ifodalanadi: gaz aralashmasining 
umumiy bosimi aralashmaga kiruvchi barcha gazlarning partsial bosimlari yig‘indisiga 
teng: 
P
аr
= ∑P
i
(4) 
P
i
–aralashmadagi aloxida gazning partsial bosimi. 

Download 297.81 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling