1-mavzu. Iqtisodiy tahlilning shakllanishi va


Download 0.59 Mb.
bet24/82
Sana30.01.2024
Hajmi0.59 Mb.
#1816857
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   82
Bog'liq
1-mavzu. Iqtisodiy tahlilning shakllanishi va-www.hozir.org

3.12-jadval

Mahsulot hajmiga o‘zgaruvchan xarajatlar ta’sirini neytrallash


Mahsulotlar turi


Mahsulotlar birligiga o‘zgaruvchan xarajatlar, ming so‘m


Hisobot davrida mahsulot ishlab chiqarishning haqiqatdagi hajmi, dona


Hisobot davri haqiqatdagi ishlab chiqarish hajmiga to‘g‘ri keladigan o‘zgaruvchan xarajatlar summasi, mln so‘m




b0


b1


q1


q1 b0


q1 b1


A

25

22

12000

300

264

B

33

30

6000

198

180

Jami




498

444

Doimiy xarajat summasi: o‘tgan davr –300 mln so‘m;


hisobot davri – 320 mln so‘m.


I b =
е q1b1 + a1 ; (444 + 320) ґ 100 / (498 + 300)
= 95, 7%



е q1b0 + a0
bu yerda: b – i- ko‘rinishdagi mahsulotlar birligiga to‘g‘ri keladigan o‘zgaruvchan xarajatlar;
a – mahsulot hajmiga bog‘liq bo‘lmagan, lekin o‘rganilayotgan davrlar uchun mahsulot ishlab chiqarishga tegishli doimiy xarajatlar.

Sifat omili ta’sirini xolislantirish uchun mahsulotlar hajmi miqdo- rini mos ravishda standart sifat ko‘rsatkichiga nisbatan qayta hisob-kitob qilinadi yoki standart sifatga keltiriladi. Misol uchun – standart sut yog‘liligi holatining mahsulot hajmi o‘zgarishiga ta’siri (3.13- jadval).3.13-jadval

Sut sifatining uni ishlab chiqarish hajmi va tannarxiga ta’sirini neytrallash

Ko‘rsatkichlar


O‘tgan davr


Hisobot davri


O‘tgan davrga nisbatan hisobot davrida, %


Sut ishlab chiqarish xarajatlari, ming so‘m


15 000

19 800

132

Sut yog‘liligi, %

3,5

3,3

94,3

Bazis yog‘lilik, %

3,4

3,4

100

Sut ishlab chiqarish hajmi, s:

  • haqiqatdagi yog‘lilik bo‘yicha


  • bazis yog‘lilik bo‘yicha


25 000
25 735




30 000
29 117




120
113,1




1 ts sut tannarxi, so‘m:


  • haqiqatdagi yog‘lilik bo‘yicha


  • bazis yog‘lilik bo‘yicha


600
583




660
680




110
116,6




Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, sut yog‘liligini hisobga olgan holda hisoblangan ko‘rsatkichlar sifat omilini xolislantirishsiz aniqlangan ko‘rsatkichlardan jiddiy farq qiladi: sut ishlab chiqarish hajmi yog‘lilik hisobga olinmagan holdagisi o‘tgan yildan 20 % yuqori, bazis yog‘lilikka qayta hisoblashda – 13,1 %ga. Uning yog‘liligi hisobga olinmay haqiqatdagi sut tannarxi 660 so‘mni tashkil etadi, bazis yog‘lilikka qayta hisoblashda – 680 so‘m. Birinchi holatda u 10 %ga, ikkinchisida

– 16,6 %ga oshdi. Demak, sifat ko‘rsatkichi asosida turli sifatdagi bir xil mah- sulotlarni to‘g‘ri taqqoslash va o‘rganish imkoniyati bo‘lar ekan.
Iqtisodiy tahlilda mahsulotlarning jami mahsulot hajmi tarkibidagi salmog‘i yoki strukturasini o‘zgarishi ham mazkur ko‘rsatkichlarni o‘zaro taqqoslashda ayrim noaniqliklarni keltirib chiqaradi. Shuning uchun taqqoslanayotgan ko‘rsatkichlarni bir xil strukturaga keltirish uchun, haqiqatdagi mahsulot ishlab chiqarish hajmi bazis davr strukturasiga qayta hisoblanishi zarur.
3.14-jadval


Download 0.59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   82




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling