1-мавзу. ИҚтисодиёт назарияси фанининг предмети ва билиш усуллари

5-жадвал.Республикада асосий капиталга инвестицияларнинг молиялаштириш манбалари бўйича тузилиши (% ҳисобида)

Кўрсаткичлар	1992	1995	2000	2002	2004
Жами капитал қўйилмалари	100	100	100	100	100
Шу жумладан:
Давлат бюджети маблағлари	26,6	22,9	29,2	25,0	14,9
Корхоналарнинг ўз маблағлари	52,9	47,0	27,1	40,0	43,2
Банклари кредитлари	0,3	9,6	6,8	1,7	2,3
Чет эл инвестициялари ва кредитлари	-	14,0	23,2	20,5	24,5
Аҳоли маблағлари	20,2	6,5	12,0	12,0	12,4
Бошқа маблағлар	-	-	1,7	0,8	2,7

Манба: ЎзР Давлат статистика қўмитаси
Инвестицияларга сарфлар даражасини иккита асосий омил белгилаб беради:
1) инвестиция сарфларидан кутилаётган фойда нормаси;
2) фоиз ставкаси.
Инвестицияларга қилинадиган сарфларнинг ҳаракатлантирувчи мотиви фойда ҳисобланади.
Тадбиркорлар ишлаб чиқариш воситаларини қачонки улар фойда келтирадиган бўлса, сотиб оладилар.
Инвестициялар даражасини белгилайдиган иккинчи омил фоизнинг реал ставкаси ҳисобланади. Фоиз ставкаси бу - реал асосий капитални сотиб олиш учун зарур бўлган, банд қилинган пул капиталига корхона тўлаши лозим бўлган пул миқдори ҳисобланади. Агар кутилаётган соф фойда нормаси (масалан, 10 фоиз) фоиз ставкаси (7 фоиз)дан ортиқ бўлса инвестицияни амалга ошириш мақсадга мувофиқ бўлади. Аксинча, фоиз ставкаси (айтайлик, 12 фоиз) кутилаётган соф фойда нормасидан (10 фоиз) ортиқ бўлса, инвестициялаш самарасиз ҳисобланади.
Инвестиция даражасига кутилаётган соф фойда нормаси ва фоиз ставкасидан ташқари бошқа қуйидаги омиллар ҳам таъсир кўрсатади.
1. Машина ва ускуналарни харид қилиш, ишлатиш ва уларга хизмат кўрсатиш харажатлари.
2. Тадбиркорлардан олинадиган солиқ миқдори. . Технологик ўзгаришлар.
Шунга ҳам эътибор қаратиш лозимки, ялпи сарфлар таркибининг инвестиция сарфларига оид қисми ялпи хусусий ички инвестициялар деб юритилади. Шунга кўра ялпи ва соф инвестицияларни ҳам бир-биридан фарқлаш зарур.