1-mavzu. Jahon xo’jaligi va uning evolyusiyasi
O’zbekiston Respublikasining jahon xo’jaligiga
Download 410.39 Kb. Pdf ko'rish
|
Kitob 3907 uzsmart.uz
5. O’zbekiston Respublikasining jahon xo’jaligiga
qo’shilishining xususiyatlari O’zbekiston o’zining mustaqilligini e’lon qilganidan keyin uning bevosita xalqaro bozorga kirishi jahon infrastrukturasi bilan bog’lanishi ob’ektiv reallikga aylandi. Ammo, buning iqtisodiy va siyosiy suverenitetidan tashqari yana bir qator sharoitlari bo’lishi kerak. Birinchi navbatda iste’mol bozorini to’yintirib, so’mning qadr–qimmatini tiklab, asta–sekin respublikaning iqtisodiy va moliyaviy ahvolini sog’lomlashtirib borish kerak. Bu erda yana bir muhim muammolardan biri etishtirilgan qishloq xo’jalik mahsulotlarini qayta ishlashdir. Ma’lumotlarga ko’ra, mustaqillikka erishgunga qadar etishtirilgan paxtaning 90% dan ortiqrog’i tola shaklidagi xom ashyo sifatida eksport qilindi. Birgina Rossiyaning o’zida 10 mln.ga yaqin ishchi O’zbekiston paxtasini qayta ishlash sanoat korxonalarida ish bilan band bo’lgan. Bu degani O’zbekiston olishi mumkin bo’lgan milliy daromadning katta qismidan mahrum bo’lgan. Shuningdek qayta ishlash sohasining rivojlanmaganligi sababli etishtirilgan meva sabzavot mahsulotlarining 10% dan 40% gachasi iste’molchi dasturxoniga etib bormasdan nobud bo’lmoqda. Кeyingi yillarda O’zbekistonning chet mamlakatlar bilan iqtisodiy hamda ilmiy–texnik aloqalarni rivojlantirish yuzasida bir qator tadbirlar, qarorlar qabul qilindi. Respublikada paxta tolasi eksporti hajmi yildan yilga kamayib bormoqda. 1930 yilda O’zbekiston jahon bozoriga chiqarilgan tovarlarning 80% paxta tolasini tashkil etgan bo’lsa, 1990 yilga kelib, ham eksportning 84,9% xom ashyo tolasini tashkil etgan bo’lsa bu ko’rsatkich 2007 yilga kelib 30,8% tashkil etdi. Chunki xom ashyo sotish jahon bozorida juda kam samara beradi. Bozorda asosan tayyor mahsulot yuqori baholanadi. Eksport hajmini tayyor mahsulot hisobiga oshirish O’zbekistonga chet el investitsiyalarini ko’plab jalb etishni taqozo etadi. 1997 yildan boshlab O’zbekiston Respublikasi juda ko’p xalqaro tashkilotlar bilan aloqalarni o’rnatdi. Shulardan, Xalqaro 19 Millatlar Tashkiloti, Xalqaro Valyuta fondi, Jahon banki, Evropa tiklanish va rivojlanish banki va boshqalar. O’zbekistonning iqtisodiy jihatdan rivojlanishida asosan chet el investisiyalarni kiritish asosiy o’rin tutadi. Faqat 1997 yilda ularning hajmi 1,1 mlrd. dollarni tashkil etgan bo’lsa 2008 yildan boshlab u 1,8 milliard O’zbekiston iqtisodiga AQSh dollari miqdorida investitsiya sarflandi. O’zbekiston Respublikasining tovar va xizmatlar eksporti 2006–2007 yillarda 127,4 foizga ko’payib 8991,5 mln. AQSh dollarini tashkil etdi. Qishloq xo’jaligining asosiy mahsuloti paxta tolasi eksporti shu yillarda 17,2 foizdan 12,5 foizga kamaydi. Download 410.39 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling