1-mavzu. Jahon xo’jaligi va uning evolyusiyasi
Кapitalning xalqaro integratsiyasi mohiyati
Download 410.39 Kb. Pdf ko'rish
|
Kitob 3907 uzsmart.uz
3. Кapitalning xalqaro integratsiyasi mohiyati,
turlari, dinamikasi O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Кarimov «Biz tashqi iqtisodiy faoliyatni rivojlantirishda iqtisodiyotimizga xorijiy sarmoyalarni keng jalb etish uchun qulay sharoit yaratishga juda 12 katta ahamiyat bermoqdamiz. Xorijiy sarmoyalarni jalb etish tadbirlarini amalga oshirishda quyidagi tamoyillarga asoslanadi: birinchidan — tashqi iqtisodiy faoliyatni yanada erkinlashtirish sohasida aniq maqsadni qo’zlab siyosat yuritish; ikkinchidan — respublika iqtisodiyotiga kapital mablag’ni keng jalb etishni ta’minlaydigan huquqiy, ijtimoiy–iqtisodiy va boshqa shart–sharoitlarni tobora takomillashtirish; uchinchidan — respublikaga jahon darajasidagi texnologiyani etkazib berayotgan, xalq xo’jaligini zamonaviy tarkibini vujudga keltirishayotgan xorijiy sarmoyadorlarga nisbatan eshiklarini ochib qo’yish siyosatini izchillik bilan o’tkazish; to’rtinchidan — mablag’larni respublika mustaqilligini ta’minlaydigan va raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarish bilan bog’liq bo’lgan eng muhim ustivor yo’nalishlarda jamlash» 3 , – degan edi. Xalqaro iqtisodiy munosabatlar sistemasi asosan o’z ichiga: — xalqaro savdoda tovar va xizmatlar xarajatini; — kapital xarakatini va chet el investitsiyalarini; — ish kuchi migrasiyasi; — fan va texnika sohasidagi o’zaro aloqalarni; — valyuta kredit munosabatlarini oladi. Кapital asosan chetga chiqarish katta foyda olish maqsadida amalga oshiriladi. Chetga kapital chiqarish, agarda bu boshqa davlatlarda yuqori foyda normasini ta’minlasa amalga oshiriladi. Bunga asosiy sabab: a) agarda mamlakatlarda kapital jamg’arish darajasi ichki talabga nisbatan yuqori bo’lsa, bu kapital monopol foyda olish uchun o’z kapitallarini unga muhtoj bo’lgan va yuqori monopol foyda beradigan davlatga chiqaradi; b) talab va taklifni jahon xo’jaligi taraqqiyotiga mos kelmasligi davlatlarni notekis iqtisodiy taraqqiyotiga sabab bo’ladi. 3 Кarimov I. O’zbekiston buyuk kelajaksari. Toshkent, «O’zbekiston», 1998 y. 277–bet. 13 Shuning uchun ham kapitalni o’z iqtisodiyotlari taraqqiyotiga jalb qiluvchi davlatlar iloji boricha iqtisodga kirib kelayotgan kapitallarga to’liq shart–sharoitlar yaratadilar; v) kapitalni import qilayotgan davlatlarda xom ashyo, ishchi kuchi arzon bo’lsa, iste’mol bozori mavjud bo’lsa; g) ishlab chiqarishning integrasiyalanishuvi ham kapitallarni chetga chiqarishning asosiy sababi bo’ladi. Кapitalni chetga chiqarish quyidagi shakllarda amalga oshiriladi: 1. To’g’ri investitsiya yoki sohibkorlik (ya’ni sanoat savdo va boshqa korxonalar bilan hamkorlikda ishlash); 2. Portfeldagi investitsiya ya’ni chet el obligasiya va boshqa qimmatbaho qog’ozlarda; 3. O’rta va uzoq muddatli xalqaro kreditlar yoki savdo korporasiyalari bank va boshqa moliyaviy tashkilotlarga qarz ssuda kapital berish shaklida; Portfeldagi investisiya yirik korporasiyalar davlat va xususiy banklar orqali chiqarilgan obligatsiyalari mablag’ bilan ta’minlash uchun chet el kapitalini jalb etishning eng asosiy manbaidir. Bunda yirik investisiya banklari vositachilik qiladilar. Bu investitsion obligasiyalarning harakati (sotilishi) ayrim mamlakatlarning to’layotgan foiz stavkasi normasining farqiga bog’liq. Urushdan keyingi davrda chetga kapital chiqarish shaklida sezilarli o’zgarishlar ro’y berdi. Chet el investisiyalarining jahon xo’jaligida notekis joylashganligini ta’kidlab o’tish zarur. Investisiyalarning ¾ qismi rivojlangan davlatlarga to’g’ri kelsa (bu erlarda foyda normasi yuqori) ¼ rivojlanayotgan davlatlarga sarflanmoqda. Download 410.39 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling