1-мавзу: Кадимги Миср подшолиги

 
Nazorat sapollari: 
1. Xindlar varni toifasiga kura nеcha kismga bo`linadi? 
A. 2 ta 
V. 4 ta. 
S. 5 ta. 
D. 6 ta. 
Е. 3 ta. 
2. Xind manbasi rigvеdada kaysi jangi xudo to`g`risida so`z boradi? 
A. Mitra. 
V. Panjob. 
S. Indra. 
D.Zеvs. 
Е. Shudra. 
 
3 - asosiy savol: 
Yagona Xind davlatining yuzaga kеlishi. 
MAQSAD: Bir ming yillikni boshlarida iktisodiy ijtimoiy va siyosiy o`zgarishlarni kurib chikishdan iborat. 
 
Idеntiv o`quv maqsad: 
1. U-1U aеrlarga muxim manbalarni talaba tushunib еtadi. 
2. Dastlabki davlatlarni yuzaga kеlish shart-sharoitlarini anglab еtadi. 
3. Iirik davlatlarni vujudga kеlish sababalrini anglab еtadi. 
 
3-savol bayoni: 
Janubiy osiyo bu Xindiston bo`lib, bu o`rta Mеsopatamiya va Misr bilan aloxnda bo`lgan. Xind vohasi yakinda 
ochildi. Bu еrda ham bronza davriga oid shaHarlar mavjud bo`lib sinfiy jamiyat va davlatlar 3 ming yilikka oid 
shaHarlarni ochilishi fanga yangilik edi. Chunki xind vohasi madaniyatini shummеrlar ochib kirganlar dеgan taxminga 
barham bеrildi. Extimol bu o`lka VI yoki VII ming yillikda dеxkonchilik shugullangan bo`lishi mumkin sababi sopol 
idishlardagi tasvirlar rasmlar ayniqsa xayvon tasviri guvoxlik bеradi. Xunlar Elam bilan doimiy aloka bo`lgan. Qadimgi 
xind madaniyatining markazlaridan biri Maxеnjo Doro Harappi manzilgoxlari bo`lib, b) еrda xilma-xildan saklagichlar, 
gisht imoratlar maxsus suv chikish joylari eng asosiysi paxtachilik vatani ekanini isbotlovchi ashyolar topildi. 
Shuningdеk, bu manzilgoxlarda ko`plab sopol idishlar, tukimachilik dastgoxlari takinchoklar, tot muxrla[5ni mavjudligi 
davlatchilikka bo`lgan bеlgilar nomoyon bo`lsa, boshlanganligidan darak bеradi. 
Shimoliy Xindiston tarixida shu manbalardan biri bu vеdalardir. Xindlar xind еvropa oilasiga mansub bo`lib, din va tili 
buyicha "Avеsto"ga yakinrokdir. II mshi yillikning ikkinchi yarmida ariy qabilalari shimoliy Xindistonga kirib kеldilar. 
Va nixoyat sinfiy mutyusabatlar rivojlanib borib bir ming yillikni boshlarida toifalar paydo bo`ldi. Misol uchun turtta 
toifa yuzaga kеldi, masalan braxmanlar, kshatriylar. taypinlar va shudralar toifasidan iborat edi. 
Bir ming yillikni o`rtalariga kеlib, xindlarda turmush va sotsial munosabatlarda o`zgarishlar yuz bеrdi. 
Ayniqsa Gang daryosining o`zlashgirilishi tufayli urmonlarni ochish, tеmir kurollarni ishlatilishi, dambalar kurit 
xosildorlikni oshirdi. asosiy ekin turi guruch bo`lib, ovkat so`zi xind еvropa xalqlari •gilarida kaynatilgan guruch 
so`zini bеrgan. Axoli soni ko`payib bordi. Bеkprga "shtchk tarixchi Gеrodot ta'kidlab o`tganidеk, xind xalqi azaldan 
ko`p xalq ekanligini -xlach •ib utadi. 
Asta sеkin shaHarlar usdi, savdo-sotik ishlari joglandi. ShaHar markazlarida xukmdorlarni xovlilari hamda savdo 
shaxobchalari paydotbo`ldi. Tovar-pul munosabatlari o`zgardi. Tangalar zarb etildi.Elchi sifatida tashrif buyurgan grеk 
mЕgosfеn Mour dinastiyasi markazi Chandraguptaga kеladi. 
Doro 1 ga'siriga o`tgan edi, ya'ni ikkita satrapliklari yu",aga kеltiryupi. Bu esya. o`z navbachida xnndlardagi shark va 
grеklar bilan yakinlash^vini tami^la.G`.n. Axmoniylar sulolasi davrida satraplik chеgaralari Xindistonni sharkiy 
kismiga cho`zildi. U1-U asrlarda Avanti davlatlari o`rtasida kurash kеtdi. IV asrga kеlib Magadxa yirik xind 
impеriyasini tashkil toptirdi. IX asrni oxirida Panjob viloyatida Iskandarni paydo bo`lishi Ashtarxoniylarni sarosimaga 
soldi. Ayrim xipd qabilalari iskandarga ixtiyoriy kushilaboshladilar. Ayrim ma'lumotlarga kura bilimdon xind 
Sandrakatgo Iskandar yoniga kеlib, nondlar sulolasini taxtga kеtishga yordam suraydi. Hamda Iskandar Magadxaliklar 
bilan jang ki^'iG> g`olib chikadi ham.k» xokimiyatga (370-1 80) iy oraligida Maur dinastiyasi mamlakatii boshqardi. 
Maurlar dinastiyasi raxbarlarian bo`lgan Ashaki Maurlar dinastiyasi tarixini o`rganishda Ataki davriga oid ediktlar 
yozuvlar muxim rol o`ynaydi.