1-mavzu: Kirish. Hujeyra fiziologiyasi. O`simliklarda suv muvozanati

Lizosomalar-membranalar bilan chegaralangan organoidlardir. Ular endoplazmatik to'r yoki Golji apparatidan 
hosil bo'ladi. Ichki qismi enximma bilan to'lgan bo'lib ularda asosan gidrolitik fermentlar joylashadi. Ular asosan 
nordon fermentlar bo'lib, ribonukleaza, dezoksirabonukleaza, katepsin va boshqalar kiradi. Ushbu fermentlar 
hujayradagi moddalarni suv yordamida parchalashi tufayli ularga lizosomalar nomi berilgan. Lizosomalar barcha 
tirik hujayralarga xos organoidlardir. 

---

Ayrim hollarda ikkilamchi lizosomalar ham farqlanadi (I.11-rasm). Ammo ularning vazifalari deyarli 
o`xshashdir. 
IPeroksisoma va glioksisomalar. O'simlik hujayralarida dumaloq shakldagi, diametri 0,2-1,5 mkm bo'lgan va 
elementar membrana bilan o’ralgan granulyar matriksli organoidlar uchraydi. Ular mikrotellar deb ham ataladi. 
Mikrotellarning soni hujayradagi mitoxondriyalar miqdoriga yaqin bo'ladi. Har xil fiziologik funksiyalarni 
bajaruvchi ikki tipdagi mikrotellar mavjud.
Peroksisomalar. Keyingi yillarda ochilgan organoidlardan biri bo'lib birinchi bor 1968 yilda Tolbert 
tomonidan aniqlangan. Ular mayda membrana bilan o'ralgan pufakchalardir. Peroksisomalar barglarda ko'p bo'lib 
xloroplastlar bilan uzviy bog'liqdir. Ularda fotosintez jarayonida xloroplastlarda sintezlanuvchi glikolat kislotasi 
oksidlanadi va glitsin aminokislotasiga aylanadi. Bu esa mitoxondriyalarda serin aminokislotasiga aylanadi. 
Yuksak o'simliklar barglari peroksisomalarida yorug'likda nafas olish fermentlari hamda katalaza, 
glikolatoksidazalar ham uchraydi.
Glioksisomalar. Glioksisomalar urug'larning unish davrida ko'plab hosil bo'lib ularda yog'lar to'planadi. 
Glioksisomalar tarkibida yog'larni parchalab qandlarga aylantiruvchi fermentlar ham bor. 
Peroksisomalar va glioksisomalar fermentlarining faoliyati tufayli hosil bo'lgan H2O2 ularda mavjud bo'lgan 
katalaza fermentining faoliyati tufayli parchalanib zararsiz holga o'tkaziladi.