- Акциядорлик жамияти
- Акциядорлик жамияти бу фуқаролар, юридик шахслар (лекин асосан уларнинг капитали) хўжалик фаолиятини амалга ошириш учун уюшмаси. Акциядорлик жамиятининг устав капитали қатнашчилар томонидан сотиб олинган маълум миқдордаги акцияларга бўлинади.
- Агар акциялар фақат жамият таъсисчилари ўртасида тақсимланган бўлса, у ёпиқ актсиядорлик жамияти деб аталади ва моҳиятига кўра масъулияти чекланган жамиятга яқин бўлади. Очиқ акциядорлик жамиятининг акциялари очиқ обуна орқали тарқатилади ва акциядорлар уларни учинчи шахсларга сотиш ҳуқуқига эга.
- Аксиядорлик жамияти ҳар доим юридик шахс ҳисобланади. Акциядорлар унда фақат капитал бўйича иштирок этадилар ва унинг мажбуриятлари бўйича фақат устав фондига қўшган ҳиссаси миқдорида жавобгардирлар.
- Ишлаб чиқариш кооперативи
- Ишлаб чиқариш кооперативи (артел) - бу шахсий меҳнат (ёки бошқа) иштироки ва пул маблағларини тўплаш асосида қўшма иқтисодий фаолият учун фуқароларнинг ихтиёрий бирлашмаси. Кооперативлар одатда қазиб олиш соҳаларида, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқариш, қайта ишлаш, савдо, хизмат кўрсатиш ва ҳоказоларда ташкил этилади.
- Ишлаб чиқариш кооперативининг таъсис ҳужжати унинг аъзолари умумий йиғилиши томонидан тасдиқланадиган уставидир. Унда акцияларнинг ҳажми, фойда ва зарарни тақсимлаш тартиби, кооперативнинг қарзлари бўйича унинг аъзоларининг жавобгарлиги ҳажми ва шартлари кўрсатилган. Уставда кооперативга тегишли бўлган мол-мулкнинг маълум бир қисми бўлинмас фондлар бўлиши мумкинлиги белгилаб қўйилиши мумкин. Кооператив аъзоси ундан чиқиб кетиш ҳуқуқига эга. Шу билан бирга, унга актсиянинг қиймати тўланади ёки молия йили унинг охирига тегишли мол-мулк берилади. Кооператив аъзоларининг мулкий жавобгарлиги, шунингдек ҳақ тўлаш шартлари низомда кўрсатилган.
- Давлат ва шаҳар унитар корхоналари
- Бозор иқтисодиёти шароитида давлат марказий ҳукуматга ёки маҳаллий ҳокимиятга бўйсуниши мумкин бўлган муайян функцияларни бажариш учун бир қатор корхоналарни захирага олади. Унитар корхона - ўзига ажратилган мол-мулкка мулк ҳуқуқи берилмаган тижорат ташкилоти. Ушбу шаклда фақат давлат ва шаҳар корхоналари бўлиши мумкин. Давлат (шаҳар) мулки хўжалик бошқаруви ёки тезкор бошқариш ҳуқуқидаги корхоналар бўлиши мумкин. Биринчи ҳолда, корхона давлат органининг (ёки маҳаллий бошқарувнинг) қарори билан ташкил этилади. Таъсис ҳужжати унинг уставидир. Устав капитали қонун ҳужжатлари билан белгиланади. Корхона мажбуриятлари учун жавобгарлик ўзига бириктирилган мол-мулк доирасида. Корхона раҳбари мулк эгаси томонидан тайинланади. Унитар корхонанинг фирма номи унинг эгасини кўрсатиши керак.
Do'stlaringiz bilan baham: |
