1-Mavzu: Mehnat psixologiyasining tarixi va uning predmeti

Mustahkamlovchi savollar
1. Mehnat psixologiyasining umumiy psixologiya bilan aloqasi nimadan iborat?
2. Mehnat psixologiyasining predmeti nima?
3. Mehnat psixologiyasi qanday asosiy muammolarni hal qiladi?
4. Nima uchun mehnat psixologiyasi moddiy ishlab chiqarishni hozirgi sharoitda muhim ishlab chiqarish kuchlaridan biri bo’lib qoldi?


2-mavzu: Mehnat psixologiyasi sohalari tizimi.
Reja:
1. Mehnat psixologiyasining asosiy sohalari
2. Yordamchi sohalari
3. Mehnat psixologiyasi fanining asosiy vazifalari
4. Xulosa


Tayanch tushunchalar: mehnat psixologiyasi litodologiyasi, pedagog professiografiyasi, kasbiy ta’lim, kasbiy tarbiya, kasb bo’yicha konsultasiya, mehnat tarbiyasi psixologiyasi, mehnat ta’limi psixologiyasi, mehnat va dam olish rejimi.
Mehnat psixologiyasi oldida turgan muammolar, u hal qiladigan umumiy va xususiy masalalar hamda to’plangan ilmiy material bir qancha sohalarda sistemalashtirilgan. Bundan tashqari, kelajakda mehnat psixologiyasi hal qiladigan barcha alohida masalalarni juda jamlash uchun bu sistemani yetarli va zarur deb hisoblashga barcha asoslar mavjud.
1)Mehnat psixologiyasining litodologiyasi.
2)Pedagog professiografiyasi.
3)Mehnat psixologiyasi tarixi.
O’tmishda mehnat psixologiyasi o’rnida chet eldan tanqidiy o’rganilmay olingan psixotexnika qo’llanib va uning ustiga, u mustaqil fan o’rniga da’vo qilganda ko’pgina qimmatli fikrlar bilan birga ko’plab xatolar ham bo’ladiki, bu xatolar tendensiya tusini oladi.
A)Shaxsning mehnat turlarga moslashuv formalari sistemasi.
IV Kadrlar tanlashni pedagogik jihatlariga siopalzasiyalash.
1) Kasbga yo’naltirish: a) kasbiy ta’lim, tarbiya va targ’ibot
b) kasb bo’yicha konsultasiya
v) kasbga moslashish.
2) Pedagogik asosda kasbiy layoqatli kishilarni tanlash.
3) Pedagogik asosda jamlash.
4) Baxtsiz hodisalar va brakda shaxsiy mehnat rolini o’rganish (retraspektiv mehnat ekspertizasi)
V. Kasbiy ta’limni pedagogik rasionalizasiyalash.
1) Mehnat tarbiyasi psixologiyasi.
2) Mehnat ta’limi psixologiyasi.
3) Mashq va trenajer psixologiyasi.
4) Xar xil mehnat turlariga pedagogik tayyorgarlik va safarbarlik.
B: Mehnatni shaxs talablariga moslashtirish formalari sistemasi:
Mehnatni tashqil qilish psixologiyasi
1. Ish joyini va funksiyalararo ishlab chiqarish aloqasini rasionalizasiyalash.
2. Mehnat va dam olish rejimi.
3. Charchashni oldini olish.
4. Bir xillikka karshi kurash.
5. Shaxslararo munosabat va sosial psixologik muhitni boshqarish.
Muhandislik psixologiyasi (texnikani psixologik jihatdan insoniylashtirish)
1. Mehnat qurollari va texnikani shaxsga moslashtirish.
2. Texnika estetikasining psixologik muammolari (texnika va ishlab chiqarish muhitni o’zlashtirish psixologiyasi)
Mehnat psixologiyasi muammolari va sohalar sistemasini ichki mantiq va shulardan iborat. Biroq u yondosh fanlar bilan o’zaro hamkorlik qilganda bu tartibni ham, hatto uning yuqorida sanab o’tilgan komponentlarining alohida ta’riflari ham o’zgaradi. Agar mehnat psixologiyasi medisina bilan o’zaro hamkorlik qilsa, professiografiya emas, balki mehnat ekspertizasi muammosi va mehnat rejimi ustunlik qiladi. Shuning uchun ham mehnat psixologiyasi professional tayyorgarlik bilan ba’zan yuqorida aytilganidek noto’g’ri ravishda muhandislik pedagogikasi deb yuritiladi. Mazkur kitobda mehnat psixologiyasining ta’riflari ham, qoidalari ham keltirilgan sistemaga to’la mos kelmaydi va ayni choqda zid ham bo’lmaydi, hunar-texnika ta’lim tarbiyasining vazifa hamda muammolariga butunlay bo’ysungan (ularga singdirilgan va ular tomonidan yakunlangan). Mehnat psixologiyasi tekshirish obyekti "jamoa – inson - mashina muhiti" sistemasidan iborat bo’lgan sintetik fan ergonomiks sistemasiga kiradi. Ilmiy tashqil qilish (NOT) sistemasi ekan, mehnat psixologiyasi xam shu sistemaga kiradi.