Тижорат ташкилотларининг молиявий манбалари
Ўз товар ва хизматларини сотишдан тушган пул;
Ўзининг ортиқча мол-мулкини сотишдан тушган пул;
Жалб қилинган пул маблағлари;
Қарз олинган маблағлар;
Ҳомийлар берган пуллар ва ҳ.к.
Нотижорат ташкилотларининг молиявий манбалари
1
- Давлат бюджети маблағлари;
2
- Ҳайрия тарзида аҳолидан тушган пул маблағлари;
3
- Ҳомийлар томонидан ажратилган маблағлар;
4
Давлат бюджети
Бу давлат харажатлари ва уларни молиявий қоплаш манбаларининг йиллик режаси бўлиб у иккита таркибий қисмдан иборат.
Даромадлар
Ҳаражатлар
Бу бюджетга тушадиган барча пул маблағлари бўлиб, улар асосан солиқлардан иборат.
Бу давлатнинг ўз вазифаларини бажариш учун кетадиган пул маблағлари.
Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети даромадларининг таркибий қисмлари млрд. сўм
Кўрсаткичлар
|
2005
|
2006
|
2007
|
2008
|
2009
|
Даромадлар - жами
|
3433,5
|
4481,5
|
6129,1
|
8753,3
|
10558,4
|
Шу жумладан:
| | | | | |
Тўғри солиқлар
|
874,3
|
1194,1
|
1394,7
|
2315,4
|
2493,7
|
Эгри солиқлар
|
1594,2
|
2105,7
|
2916,8
|
4122,2
|
5477,5
|
Мулк солиғи ва ресурс тўловлари
|
692,8
|
782,2
|
993,3
|
1325,9
|
1638,7
|
Ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш учун солиқ
|
61,2
|
98,9
|
179,6
|
287,1
|
349,1
|
Бошқа даромадлар
|
159,5
|
300,6
|
461,3
|
621,9
|
708,4
|
Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджетининг ҳаражатлар таркиби (ЯИМга нисбатан %да)
Кўрсаткичлар
|
2005
|
2006
|
2007
|
2008
|
2009
|
Харажатлар - жами
|
29,5
|
27,0
|
25,8
|
24,6
|
22,9
|
Шу жумладан:
| | | | | |
Ижтимоий соҳага
|
10,4
|
10,2
|
9,8
|
9,3
|
9,1
|
Ижтимоий ҳимояга
|
2,3
|
2,1
|
2,0
|
2,1
|
1,8
|
Иқтисодиёт учун харажатлар
|
3,0
|
2,3
|
2,3
|
3,0
|
3,1
|
Марказлаштирилган инвестицияларни молиялаштириш харажатлари
|
6,0
|
5,0
|
4,7
|
3,3
|
2,7
|
Давлат ҳокимияти, бошқарув ва суд органларига харажатлар
|
0,6
|
0,6
|
0,5
|
0,5
|
0,6
|
Бошқа харажатлар
|
7,2
|
6,8
|
6,5
|
6,4
|
5,6
|
Давлат бюджетининг холати
Бу ҳаражатларининг даромадлардан ошиб кетишидир.
Бу даромадларининг ҳаражатлардан ошиб кетишидир.
Бюджет дефицити
Бюджет профицити
даромад
харажат
армия
қурилиш
пенсия
бож
солиқ
харажат
даромад
Бошқа тўловлар
бож
солиқ
қурилиш
пенсия
Бюджет дефицитини бартараф қилиш йўллари
- Бу давлатнинг Марказий банкдан оладиган қарзидир.
Ички қарз;
- Бу давлатнинг “Ташқи дунё” дан оладиган қарзи.
Ташқи қарз;
Давлат кредити.
Давлат бюджетининг бажарилиш даражаси
(ЯИМга нисбатан %да)
Айрим ривожланган давлатларда бюджет тақчиллиги даражаси, ЯИМга нисбатан %да
3.5
3.8
12.7
10
2.3
10
Солиқ тизими ва унинг вазифалари
Солиқ
Бу давлатнинг ўз вазифаларини амалга ошириши учун зарур бўлган молиявий маблағларни шакллантириш мақсадида жисмоний ва ҳуқуқий шахслардан бюджетга мажбурий тўловларни ундириш шаклидир.
Солиқ тизими
Давлат томонидан олинадиган солиқлар ҳамда уларнинг ташкил қилиниш шакл ва усуллари
Солиқларнинг асосий вазифалари
Миллий даромадни тақсимлаш ва қайта тақсимлаш;
Давлат харажатларини молиялаштириш (фискал вазифаси);
Ижтимоий тангликни юмшатиш (ижтимоий вазифаси);
Иқтисодиётни тартибга солиш (тартибга солиш вазифаси);
Солиқ ҳажмининг ўсиб боришини тақозо қиладиган омиллар
1
2
3
- Атроф-муҳитнинг ифлосланиши
4
- Даромадлар тенгсизлигини қисқартириш дастурларини амалга ошириш
5
- Миллий мудофаа, давлат хавфсизлигини таъминлаш харажатлари ҳажмининг ўсиши
Солиқ ставкасини белгилаш тамойиллари
Нафлилик тамойили
Тўловга лаёқатлилик тамойили
Адолатлилик тамойили
Солиқ имтиёзларининг асосий турлари
1
- объектларнинг солиқ олинмайдиган энг кам даражасини белгилаш;
2
- солиқ тўлашдан алоҳида шахс ёки маълум гуруҳларни (масалан, уруш фаҳрийларини) озод қилиш;
3
- солиқ даражаси (ставкаси)ни пасайтириш;
4
- солиқ олинадиган суммадан чегириш;
5
- солиқли кредит (солиқ олишни кечиктириш ёки солиқ суммасини маълум миқдорга камайтириш).
Солиқларнинг асосий турлари
Солиқ ставкаси билан даромад ўртасидаги нисбатга кўра
Прогрессив солиқ
Регрессив солиқ
Пропорцио-нал солиқ
Маҳсулот таннархига қўшилишига кўра
Тўғри солиқ
Эгри солиқ
Бюджетга келиб тушишига кўра
Маҳаллий солиқлар
Марказий солиқлар
Келиб тушиш манбаларига кўра
Ҳуқуқий шахслардан тушадиган солиқлар
Жисмоний шахслардан тушадиган солиқлар
Солиқ тизимида мавжуд солиқлар
Солиқ тури
|
Солиқ ставкаси
|
юридик шахслардан олинадиган фойда солиғи
|
9 %
|
жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи
|
10, 16, 22 %
|
қўшилган қиймат солиғи
|
20, 0 %
|
акциз солиғи
|
Товар турига қараб
|
ер қаъридан фойдаланувчилар учун солиқлар ва махсус тўловлар
|
Ресурс турига қараб
|
сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ
|
Манбасига қараб
|
мол-мулк солиғи
|
0,75(0,9%, 1,13%) %, 3,5 %
|
ер солиғи
|
Жойлашган жойи ва унумдорлигига қараб
|
ободонлаштириш ва ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш солиғи
|
Юридик шахснинг соф фойдасидан 8 %
|
жисмоний шахслардан транспорт воситаларига бензин, дизель ёқилғиси ва газ ишлатганлик учун олинадиган солиқ
|
Бензин, диз ёқ. – 175 с. 1л
Суюл. газ – 140 с.1л
Сиқилган газ – 175 с. 1м.куб.
| Кичик бизнес субъектлари учун солиқ солишнинг соддалаштирилган тартиби
Солиқ тури
|
Солиқ ставкаси
|
ягона солиқ тўлови
|
Ялпи тушумдан 6 %
|
ягона ер солиғи
|
Ерларнинг норматив қийматидан 6 %
|
тадбиркорлик фаолиятининг айрим турлари бўйича қатъий белгиланган солиқ
|
Фаолият турига қараб табақалаштирилган ставка қўлланилади
(Энг кам иш ҳақи нисбати миқдорида).
| Солиқ тизимида мавжуд мажбурий тўловлар
Тўлов тури
|
ставкаси
|
1. Ижтимоий жамғармаларга мажбурий тўловлар:
| |
ягона ижтимоий тўлов
|
25 %
- Бюджетдан ташқари пенсия фондига 24,8 %
- Бандликка кўмаклашиш давлат фондига 0,1 %
- Касаба уюшмаси фондига 0,1 %
|
фуқароларнинг бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари
|
4,5 %
|
бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига мажбурий ажратмалар
|
1,6 %
| | | | Солиқ тизимида мавжуд мажбурий тўловлар
Тўлов тури
|
Ставкаси
| | | |
2. Республика йўл жамғармасига мажбурий ажратмалар
|
Тармоқлар хусусиятидан келиб чиқиб, фоизларда
|
3. Давлат божи
|
Давлат божи - юридик аҳамиятга молик ҳаракатларни амалга оширганлик ва (ёки) бундай ҳаракатлар учун ваколатли муассасалар ва (ёки) мансабдор шахслар томонидан ҳужжатлар берганлик учун олинадиган мажбурий тўловдир.(Солиқ кодекси 326-модда).
|
5. Айрим турдаги товарлар билан чакана савдо қилиш ва айрим турдаги хизматларни кўрсатиш ҳуқуқи учун йиғим
| - Алкоголли маҳсулотлар - бир ойлик савдо учун энг кам ойлик иш ҳақининг 5 баравари миқдорида;
- Қимматбаҳо металлар ва қимматбаҳо тошлардан ясалган буюмлар савдоси учун – бир ойлик савдо учун энг кам ойлик иш ҳақининг 3,5 баравари миқдорида;
|
Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари учун белгиланган солиқ ставкалари
Ўзбекистонда солиқ юкининг ўзгариши динамикаси, ЯИМга нисбатан фоизда
Солиқ солинадиган даромад
|
2008 йил
солиқ ставкаси
|
2009 йил
солиқ ставкаси
|
2010 йил
солиқ ставкаси
|
энг кам иш ҳақининг олти бараваригача миқдорда
|
13%
|
12%
|
10%
|
энг кам иш ҳақининг олти бараваридан (+1 сўм) ўн бараваригача миқдорда
|
18 %
|
17 %
|
16%
|
энг кам иш ҳақининг ўн баравари (+1 сўм) ва ундан юқори миқдорда
|
25 %
|
22%
|
22%
|
Жисмоний шахслар даромад солиғи
Давлатнинг бюджет-солиқ сиёсати
1
- Солиқ тўловчилар зиммасидаги солиқ юкини иқтисодий ривожланишнинг даражасига монанд ҳолда босқичма-босқич камайтириб бориш;
2
- Солиқ қонунчилигини ижтимоий-иқтисодий ўзгаришларини эътиборга олган ҳолда такомиллаштириб бориш;
3
4
- Реал сектор корхоналарини, шунингдек, экспортёр корхоналар фаолиятини солиқ имтиёзлари орқали рағбатлантириш;
5
- Давлат бюджети харажатларининг мақсадли ва манзилли сарфланишини таъминлаш;
6
- Давлат бюджети ижросининг ғазначилик тизимини ривожлантириш;
7
- Маҳаллий бюджетларни босқичма-босқич дотациядан чиқариш ва уларнинг молиявий имкониятларини яхшилаш;
8
- Дастурлаштирилган бюджет ва бюджет муассасалари харажатларини режалаштиришнинг янги механизмини (жон бошига молиялаштириш) жорий қилиш;
9
- Бюджет тақчиллигини ялпи ички маҳсулотга нисбатан миқдорини қисқартириб бориш.
Do'stlaringiz bilan baham: |
