1-Мавзу. Мулкий солиқларнинг моҳияти ва турлари Режа

биринчи навбатда, мулкий солиқлар солиқ даври мобайнида энг кам ўзгаришларга мойил,
иккинчидан, улар солиқ тўловчининг тўлов қобилиятига боғлиқ эмас, бу эса мулкий солиқ тушумларини барқарор деб ҳисоблаш имконини беради.

Солиқ тушунчасини қонуний деб ҳисоблаш мумкин, чунки унинг таърифи солиқ қонунчилигида белгиланган. Ўзбекистон Республикаси солиқ кодексига асосан солиқ деганда Ўзбекистон Республикасининг Давлат бюджетига ёки давлат мақсадли жамғармасига тўланадиган мажбурий беғараз тўлов тушунилади.

2. 
   Мулкий солиқларнинг турлари
   

Мулкий солиқлар 3 турга бўлинади

Транспорт солиғи

Ер солиғи

Мулк солиғи

Ўзбекистон Республикаси Мулк солиғини ўзи ўз навбатида иккига бўлинади, булар:

• 
  юридик шахслардан олинадиган мол-мулк солиғи;
  
• 
  жисмоний шахслардан олинадиган мол-мулк солиғи.
  

Шунингдек ер солиғи хам иккига бўлинади, булар;

• 
  юридик шахслардан олинадиган ер солиғи;
  
• 
  жисмоний шахслардан олинадиган ер солиғи.
  

3. Транспорт солиғи.
Мулкий солиқлар таркибига кирувчи транспорт солиғини Россия Федерацияси мисолида кўриб чиқамиз.

Транспорт солиғини тўловчилари бўлиб Россия Федерацияси қонунчилигига мувофиқ солиқ солиш объекти сифатида тан олинган транспорт воситалари рўйхатга олинган шахс хисобланади.

Солиқ солиш объекти - автомобиллар, мотоцикллар, скутерлар, автобуслар ва бошқа ўзиюрар машиналар ва механизмлар, самолётлар, вертолётлар, моторли кемалар, яхталар, елканли кемалар, қайиқлар, қор автомобиллари, моторли чаналар, моторли қайиқлар, реактив чанғилар, ўзиюрар (тортиладиган кемалар) ва бошқа Россия Федерацияси қонунчилигига мувофиқ белгиланган тартибда рўйхатдан ўтган сув ва ҳаво транспорт воситалари.
Қуйидагилар солиқ солиш объекти сифатида қаралмайди:

• 
  ногиронлар фойдаланиши учун махсус жиҳозланган енгил автомобиллар, шунингдек, қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда ижтимоий ҳимоя органлари орқали қабул қилинган (сотиб олинган) двигател қуввати 100 от кучигача (73,55 квтгача) бўлган енгил автомобиллар;
  
• 
  тижорат денгиз ва Дарё кемалари;
  
• 
  асосий фаолияти йўловчи ва (ёки) юк ташишни амалга ошириш бўлган ташкилотлар ва якка тартибдаги тадбиркорларга тегишли бўлган (хўжалик бошқаруви ёки оператив бошқарув ҳуқуқи бўйича) йўловчи ва юк денгиз, Дарё ва ҳаво кемалари;
  
• 
  қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчиларида рўйхатдан ўтган ва қишлоқ хўжалиги ишларида қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқаришда фойдаланилади тракторлар, барча маркадаги ўзиюрар комбайнлар, махсус транспорт воситалари (сут юк машиналари, қорамол юк машиналари, паррандаларни ташиш учун, минерал ўғитларни ташиш ва қўллаш машиналари, ветеринария хизмати, техник хизмат кўрсатиш учун махсус машиналар);
  
• 
  Россия Федерацияси қонунчилигига мувофиқ ҳарбий ва (ёки) унга тенглаштирилган хизматни назарда тутадиган федерал ижро этувчи ҳокимият ва федерал давлат органларига тегишли транспорт воситалари;
  
• 
  қидирувда бўлган транспорт воситалари, шунингдек қидируви тугатилган транспорт воситалари, транспорт воситасини қидириш бошланган ойдан бошлаб у рўйхатдан ўтган шахсга қайтарилган ойгача. Автотранспорт воситасини ўғирлаш (ўғирлаш), қайтариш фактлари ваколатли орган томонидан берилган ҳужжат билан тасдиқланади;
  
• 
  ҳаво тез тиббий ёрдам ва тиббий хизмат самолётлари ва вертолётлари;
  
• 
  Россия халқаро кемалар реестрида рўйхатдан ўтган кемалар;
  
• 
  денгиздаги стационар ва сузувчи платформалар, денгиздаги мобил бурғулаш қурилмалари ва бурғулаш кемалари.
  

Солиқ базаси:

транспорт воситалари двигателлари - автомобил двигател кучи сифатида от кучи;
реактив двигателнинг кучи аниқланадиган ҳаво транспорт воситаларига нисбатан-реактив двигателнинг паспорт статик кучи (барча реактив двигателларнинг умумий паспорт статик кучи) ҳаво транспорт воситасининг қуруқлик шароитида килограмм куч билан учиши;
сувда ўзиюрар бўлмаган (тортиладиган) ялпи сиғим аниқланадиган транспорт воситаларига нисбатан - ялпи сиғим сифатида;
юқорида кўрсатилмаган сув ва ҳаво транспорт воситаларига нисбатан- транспорт воситасининг бирлиги сифатида.
Солиқ даври ва хисобот даври
Календар йили солиқ даври деб тан олинади. Хисобот даври йил чораклари хисобланади.

Солиқ ставкалари Россия Федерацияси қонунлари билан белгиланади, мос равишда двигател кучига, реактив двигателнинг кучига ёки транспорт двигателининг кучига, бир килограмм реактив двигателнинг кучига, битта регистрга, бир тоннага қараб. Транспорт ялпи ҳажмининг бирлиги ёки транспорт двигателининг бир бирлиги нисбатан қуйидаги миқдорларда белгиланган: