1-Mavzu: Paxta va to‘qimachilik sanoatida texnosferik omillar fani, uning mohiyati va vazifalari Reja: 1

Texnogen avariya va falokatlar. XX asrning o„rtalariga qadar odamzod 
tabiatni buza oladigan darajadagi kuchli vositalarga ega emas edi. Yadroviy 
ob‟ektlarning va zaharli kimyoviy moddalarning ko„plab miqdorlarda bir joyda 
to„planishi va ishlab chiqarilishining o„sishi, odamni ekosistemaga katta zarar 
keltirish, hatto, ayrim hududlarda uni buzib yuborish imkoniga ega qildi. 
Insoniyatning aktiv texnogen faoliyati tufayli planetamizning ko„pgina 
hududlarida biosferaga putur yetgan va yashash muhitining yangi turi - texnosfera 
vujudga kelgan. 
Texnosferani yarata borib, insoniyat o„z yashash muhitini yaxshilashga, 
uning qulay bo„lishiga, tabiatning noxush ta‟siridan saqlashga intildi. Bu albatta, 
uning yashash sharoitini yaxshiladi, qulaylashtirdi va boshqa omillar (tibbiy 
xizmatning yaxshilanishi va h.k.) bilan birgalikda umrining uzayishiga olib keldi. 
Masalan, XIX asr boshlarida odam umrining uzunligi o„rtacha 35 -40 yil bo„lgan 
bo„lsa, XX asrga kelib 60 - 63 yilga yetgan. 
Lekin, inson ongi va qo„li bilan yaratgan texnosfera ko„p hollarda odamlar 
umidini oqlamadi. Yaratilgan ishlab chiqarish va shahar muhiti xavfsizlik sathi 
bo„yicha talab darajasidan ancha orqada. Texnosferaning paydo bo„lishi, uning 
borgan sari kengayib borishi biosferani siqib chiqarmoqda, uning o„rnini 
egallamoqda. Bu esa planetamiz ekosistemasini buzilishiga olib kelmoqda. Hozirgi 
kunda yer yuzida ekosistemasi buzilmagan maydonlar oz qismni tashkil qiladi. 
Masalan, Yevropada 15,6%, Osiyoda 43,6%, Shimoliy Amerikada 56,3% holos. 
4-jadval 
BMTning 1995 yil ma‟lumotiga ko„ra inson umrining qisqarishi (IUQ). (soatlarda) 

---

 
Mehnat sharoiti 
IUQ 
1.
2.  
3.  
4. 2
.