1-mavzu. Qurilishda bahoni shakllantirishning umumiy masalalari. Qurilishda narxlarni shakllantirish usullari

Smash. = Ao + Zzp + Zbich + Ze + Zsm + Zgj + Ztr + Zp
Bu erda,
Ayao-Amortizatsiya ajratmalari
Zzp- mashinani boshqaruvchining (mashinist, haydovchi) ning ish haqi xarajatlari (ijtimoiy sug‘urtaga to‘lovlar bilan)
Zbich-tez ishdan chiqadiga qismlarni almashtirish xarajatlari
Ze-energiya xarajatlari
Zsm-moylash materiallariga ketadigan xarajatlar
Zgj- gidravlik va sovutuvchi suyuqlik xarajatlari
Ztr-ta’mirlash va texnik xizmat ko‘tsatish xarajatlari
Zp –mashinani bir qurilish maydonidan boshqasiga ko‘chirish xarajatlari
1) Amortizatsiya ajratmalari quyidagi formula bilan aniqlanadi:

Ao =	Vs x Nao
	T x 100

Bu erda
Vs-mashinaning balans qiymati

Nao - amortizatsiya ajartmalari normasi
T-mashinadan bir yillik foydalanish rejimi, mash.-soat/yil.
T=(365-(52*2+Pd+Pm))*Kr*Ks
Bu erda
365 - bir yildagi kunlar;
52 - bir yildagi xaftalar soni;
2- haftadagi dam olish kunlari;
Pd-bayram kunlari;
Pm-texnik ximzat ko‘rtsatish kunlari;
Kr-bir smena davomiyligi, soat;
Ks –smenalik koeffitsienti.
2) Mashinistning ish haqi, mash/soat/so‘m.
Zarabotnaya plata rabochix (mashinistov), upravlyayuщix mashinami, vklyuchaetsya s uchetom kvalifikatsii i chislennogo sostava mashinistov. Kvalifikatsionnыy sostav rabochix, upravlyayuщix mashinoy, ustanavlivaetsya s primeneniem Edinogo tarifno-kvalifikatsionnogo spravochnika i texnicheskoy dokumentatsii na mashinu (pasporta).
Zarabotnaya plata opredelyaetsya po formule:

Zzp = Sch/ch x Kss

(5)

gde:
Sch/ch – srednechasovaya zarabotnaya plata rabochix, zanyatыx obslujivaniem mashin i mexanizmov, sum/mash.-ch;
Kss – koeffitsient, uchitыvayuщiy razmer otchisleniy na sotsialnoe straxovanie, ustanavlivaemыy pravitelstvennыmi resheniyami;
Ischislenie srednechasovoy zarabotnoy platы proizvoditsya po formule:

Sch/ch =	Zmes/fakt	, (6)
	Ksr.ch

gde:
Zmes/fakt – srednemesyachnaya zarabotnaya plata mashinistov, upravlyayuщix mashinoy dannoy marki, po regionu i po dannыm organizatsiy, imeyuщix stroitelnuyu texniku, za predыduщie 12 mesyasev i statisticheskim dannыm, sum/mes;

Ksr.ch – srednemesyachnoe kolichestvo rabochix chasov.
3) Tez ishdan chiqadigan qismlarni almashtirish xarajatlari

Tez ishdan chiqadigan qismlarni almashtirish xarajatlari quyidagi formula bilan aniqlanadi:

ZΣbich =	Zbich 1 + Zbich 2 + … + Zbich n	, (7)
Zbich n =	Sbich n x Kbich n	, (8)
	Tbich n

Bu erda:

Z_Σbich – vsego summa zatrat na zamenu n-go kolichestva bыstroiznashivayuщixsya chastey, sum;
Z_{bich 1-n} – summa zatrat na zamenu bыstroiznashivayuщeysya chasti odnoy tiporazmernoy gruppы, sum;
S_{bich n} – sena bыstroiznashivayuщeysya chasti dannogo vida proizvoditelya (postavщika) , s uchetom zatrat na dostavku do remontnoy bazы organizatsii, sum/edinitsa. Sena bыstroiznashivayuщeysya chasti vklyuchaet v sebya optovыe senы proizvoditeley (postavщikov), zatratы na taru, zagotovitelno-skladskie rasxodы, vklyuchaya rasxodы na pogruzochno-razgruzochnыe rabotы, natsenki snabjenchesko-sbыtovыx organizatsiy;
K_{bich n} – kolichestvo bыstroiznashivayuщixsya chastey dannogo vida, odnovremenno zamenyaemыx na mashine, ed. Pokazatel (K_{bich n}) ustanavlivaetsya po texnicheskomu pasportu na ekspluatatsiyu mashinы;
T_{bich n} – normativnыy srok slujbы bыstroiznashivayuщeysya chasti dannogo vida, ustanavlivaemыy po texnicheskomu pasportu, mash.-ch.
14. Pokazateli zatrat na energonositeli ischislyayutsya po sleduyuщim osnovnыm vidam: benzin, kg/sum; dizelnoe toplivo, kg/sum; elektroenergiya, kVt-ch/sum; sjatыy vozdux, m³/sum.
Pokazateli rasxoda energonositeley soglasno KMK 4.03-01-96 «Sbornik smetnыx norm na ekspluatatsiyu stroitelnыx mashin» uchtenы s uchetom ix differensiatsii po tiporazmernыm gruppam i opredelenы kak srednevzveshennaya velichina po markam mashin,, vxodyaщim v tiporazmernuyu gruppu, ustanavlivaemuyu po osnovnomu texnicheskomu parametru dlya dannogo vida mashin (dlya ekskavatorov – vmestimost kovsha, dlya buldozerov – moщnost, dlya kranov – gruzopod’emnost i t.d.).
Pokazateli rasxoda energonositeley soglasno vыsheukazannogo KMK primenyayutsya pri opredelenii raschetnыx tekuщix sen mashino-chasa ekspluatatsii mashin zakazchikami dlya startovoy stoimosti ob’ektov, podryadnыmi organizatsiyami, na balanse kotorыx naxodyatsya mexanizmы, dlya opredeleniya senы konkursnogo predlojeniya i vzaimoraschetov s zakazchikami za vыpolnennыe stroitelno-montajnыe rabotы.
Dlya raschetov mejdu upravleniyami stroymexanizatsii i podryadnыmi stroitelno-montajnыmi organizatsiyami za predostavlyaemыe stroitelnыe mashinы rasxod energonositeley prinimaetsya po konkretnoy marke (modeli) mashinы.
V etom sluchae normativnыe pokazateli rasxoda energonositeley ustanavlivayutsya na osnove sleduyuщix istochnikov (v rekomenduemom poryadke ocherednosti ix primeneniya) po:
- pasportnыm dannыm;
- normativam, privodimыm v texnicheskoy literature;
- fakticheski slojivshemusya srednemu urovnyu, xarakternomu dlya dannogo regiona, i opredelyayutsya soglasno nijesleduyuщix punktov 15, 16, 17.
Pri etom pri opredelenii normiruemogo rasxoda topliva neobxodimo uchitыvat koeffitsient vnutrismennogo ispolzovaniya mashin, kotorыy yavlyaetsya perexodnыm koeffitsientom ot smennogo rabochego vremeni, uchtennogo v mashino-chase rabotы, k moto-chasu narabotki dvigatelya.
Rekomenduemыe koeffitsientы perexoda ot mashino-chasa k moto-chasu po naimenovaniyam stroitelnыx mashin i mexanizmov privedenы v gr.7 tablitsы 1 «Metodicheskix rekomendatsiy po opredeleniyu raschetnoy sebestoimosti ekspluatatsii mashin i analizu ix ispolzovaniya v stroitelstve» Gosstroya SSSR, 1985g., kotorыe prodoljayut deystvovat do prinyatiya sootvetstvuyuщix normativnыx aktov Respubliki Uzbekistan, soglasno postanovleniya Kabineta Ministrov Respubliki Uzbekistan ot 29.04.1992g. №210.
15. Zatratы na toplivo (benzin i dizelnoe toplivo) dlya stroitelnыx mashin (Zt) opredelyayutsya po formule: