1-Mavzu. Statistika fanining predmeti va uslubi. Reja

1-Mavzu . STATISTIKA FANINING PREDMETI VA USLUBI.

REJA:

1.1.Statistikaning paydo bo`lishi va rivojlanishi

1.2.Statistika haqida tushuncha

1.3.Statistika fanining predmeti va usullari.

1.4.Statistika fanining tarmoqlari va uning boshqa fanlar bilan aloqadorligi.

1.5.Bozor iqtisodiyoti sharoitida statistikaning tutgan o`rni va ahamiyati.

Tayanch iboralar: Statistika, statistik tadqiqot, statistik to`plam, statistik ma`lumot, statistik ko`rsatkichlar.

1.1. Statistikaning paydo bo`lishi va rivojlanishi

Insonlarda oddiy hisoblarni amalga oshirish zamriyati tug'ilganda, bu ishni ular qo'lidagi barmoqlari yordamida bajarganlar. lamiyatda ishlab chiqarish kuchlarining rivoj lanishi natijasida insonlar hisob-kitoblarni qo·l barmoqlari bilan emas. balki ayrim predmetlar orqali bajarishgakirishdilar. Masalan, grek tarixchisi Gerodotning (eramizdan oldingi 484-420 yillarda yashagan) ta'kidlashicha, qadimiy fors podshohi Dariya o'z qo'shinlarining soni to'g'risida ma'lumotga ega bO'Ush uchun har bir askarga bir donadan toshni olib kelib bir yerga to'plashni buyuradi.

Xuddi shunday ishni skiflar podshosi Ariant ham bajaradi. Ariant toshni emas, kamonning mis uchini to'plashni buyuradi. Keyinchalik, insoniyat hisob-kitoblar olib borish texnikasining yangi pog'onasiga o'tadi, ya'ni boshlang'ich schyotlar paydo bo'la boshlaydi. Ularning tarixi bir necha ming yillarga borib taqaladi. Ular, avvalo, Xitoyda svau-pau (suan-pan) nomlari bilan paydo bo'lgan, keyinchalik Yaponiyada saroban nomi biIan. Bundan ikki ming yillar avval bunday schyotlar Gretsiya va Rim maktablarida ham qo'llanilgan.

Hisob-statistika ishlarining rivojlanishiga karta hissa qo'shgan olimlar

xitoyliklardir. Ularga Kunfutsiya (Kun Futszu, eramizgaeha 551-479-yillar), Men Tszi (372-289-yilJar eramizgaeha) va boshgalami ki1'itish mumkin.

Xulosa qilish mumkinki, statistikaning kurtaklari ijtimoiy faoliyatning turi sifatida davlatlaming paydo bo'lishi bilan rivojlana boshlangan. Bu holat, statistikaning paydo bO'lishi mexanizmini to'la tushunish uehunjuda muhimdir. Shuni yaxshi anglash kerakki, qadimiy jamiyatlarda schyotlaming yoki uehetning ayrim elementlari mavjud bo'lgan. xolos. Davlatlal11ing paydo bo"la boshlashi, ijtimoiy faoliyat sifatida statistikani funksiyalari ommaviy ma'lumotlami to'plash va ulami tahlil qilishning qandaydir oddiy apparatini yaratishni talab qila boshladi. Bundan shunday xulosa chiqarish mumkinki, statistika paydo bo'lishi boshlanayotgan vaqtning o'zida hukmron sinfvakillariga xizmat qilishga chorlangan edi.