1 mavzu tibbiyot deontologiyasi asoslari. Hozirgi zamon tibbiyotida yatrogeniya, evtanaziya muammolari. Muloqot turlari. Klinika faoliyati bilan tanishish. Davolash muassasalari faoliyatini tashkil etish

Oziq-ovqat taqsimoti tartibi
Oziq-ovqat blokidan oziq-ovqat mahsulotlarini yetkazib berish har bir bo‘lim uchun belgilangan vaqtga muvofiq amalga oshiriladi. Bu faqat shifoxona navbatchi shifokori ovqatdan namunani olib tashlaganidan keyin boshlanadi. Bufetchi ovqat solingan idishlarni ko‘char aravachalarga joylashtiradi va ularni idish-tovoq, isitish plitasi (zarur hollarda ovqat isitish uchun), issiq suv uchun titanlar (yuqori hajmli suv isitish asboblari) va idishlarni yuvish uchun asboblarga ega bo‘lgan oshxonaga yetkazadi.Ovqat bo‘limlarga taqsimlangandan so‘ng, taqsimot talabiga muvofiq bufetchi, hamshira va xona hamshirasi tomonidan tarqatiladi. Agar kichik hamshira ovqat tarqatishdan avval qandaydir yumushlarni (bemorni xojatga chiqarish, palatalarni tozalash) bajargan bo‘lsa, maxsus kiyimlarni kiyib, qo‘llarini yaxshilab yuvishi kerak.Tibbiy xodimlarga "Oziq-ovqat mahsulotlarini tarqatish uchun" maxsus yorlig‘I bilan alohida xalatlar ajratilishi kerak.
Umumiy (erkin) ovqatlanish tartibiga ega bo‘lgan bemorlar ularni parhez stollariga asosan joylashtiriladigan oshxonada ovqatlanishadi.Ovqatlanganidan so‘ng stellar tozalandi, kechki ovqatdan keyin – ular issiq suv va sovun bilan yuviladi.Idishlar issiq suv bilan xantal yoki sodada ikki martadan yuviladi, 0,2% lixlorli ohak eritmasi bilan dezinfeksiya qilinadi, yaxshilab chayiladi va quritish shkafiga qo‘yiladi. Oziq-ovqat chiqindilari yorliqli yopiq chelaklarda tashlanadi.
Palatada yotgan bemorlarga ovqat keltirib beriladi.Oziq-ovqat palatalarga maxsus aravachalarda yetkaziladi. Shifoxona binolarini tozalaydigan texnik xodimlar (sanitariya-tozalash xodimlari) tomonidan oziq-ovqat mahsulotlarini tarqatish taqiqlanadi.
Bemorlarni oziqlantirish
Oziq-ovqatni iste’mol qilish usuliga qarab, bemorlarni oziqlantirishning quyidagi shakllari farqlanadi:

• 
  Faol oziqlanish - bemor ovqatni mustaqil iste’mol qiladi.
  
• 
  Passiv oziqlanish - bemor ovqatni hamshira yordamida iste’mol qiladi. (Og‘ir ahvoldagi bemorlarni hamshira kichik tibbiyot xodimi yordamida ovqatlantiradi).
  
• 
  Sun’iy oziqlanish – bemorlarni maxsus oziqlantiruvchi aralashmalar bilan og‘iz yoki zond orqali (oshqozon yoki ichakka) yoki venaga dori vositalarni tomchilab yuborish orqali ovqatlantirish.
  

Passiv oziqlanish
Zaif va og‘ir bemorlarga, zarurat bo‘lganda esa keksalar va qarilik yoshidagi bemorlarga tibbiyot hamshirasi ovqatlanishga yordam beradi.Passiv ovqatlantirishda bir qo‘l bilan bemorning boshini yostiq bilan ko‘tarib, ikkinchisi bilan suyuq oziqli idishni og‘ziga olib kelish yoki qoshiqda yedirish kerak.Bemorlarni kichik porsiyalarda ovqatlantirish, albatta, chaynash va yutish uchun biroz vaqt qoldirish kerak.Ichish uchun suyuqliklarni berishda naychalarga ega maxsus stakanlardan foydalaniladi.

Jarayonni bajarish tartibi

• 
  Xonani shamollating.
  
• 
  Bemorning qo‘llarini yuving (yoki nam va iliq sochiq bilan arting).
  
• 
  Bemorning bo‘yin va ko‘kragiga toza salfetka qo‘ying.
  
• 
  To‘shak yonidagi stolga iliq ovqatli idishni qo‘ying.
  
• 
  Bemorga qulay holatni (o‘tirgan yoki yarim o‘tirgan) bering. Jiddiy yotoq rejimida bemorlarni ovqatlantirishda bir qo‘l bilan bemorning boshini yostiq bilan ko‘tarib, ikkinchisi bilan oziq og‘ziga olib kelinadi.
  
• 
  Bemorga va hamshiraga mos keluvchi holatni tanlang (masalan, agar bemorda sinish yoki miyada qon aylanishining buzilishida).
  
• 
  Bemorlarni kichik porsiyalarda ovqatlantiring, albatta, chaynash va yutish uchun biroz vaqt qoldiring.
  
• 
  Ichish uchun suyuqliklarni berishda naychalarga ega maxsus stakanlardan foydalanilaning.
  
• 
  Idishlarni, salfetkani (fartukni) olib tashlang, bemor og‘zini chayishiga, qo‘llarini yuvishiga (artishiga) yordam bering.
  
• 
  Bemorni dastlabki holatiga qaytaring
  

Suniy oziqlanish
Suniy oziqlantirish deyilganda oziq-ovqat mahsulotini enteral (yunoncha entera– ichak) ya’ni oshqozon-ichak trakti orqali va parenteral (yunoncha para – yaqin,entera – ichak) -oshqozon-ichak trakti yonidan o‘tib yuborish tushuniladi.


Suniy oziqlanish uchun asosiy ko‘rsatmalar:

• 
  Til, halqum, hiqildoq, qizilo‘ngachning zararlanishi: shish, travmatik shikastlanish, o‘sma, kuyish va boshqalar.
  
• 
  Yutishning buzilishi: operatsiyadan so‘ng, miya shikastlanishida – miyada qon aylanishi buzilganda, botulizm va boshqalar.
  
• 
  Oshqozon kasalliklari (unda o‘tkazuvchanlikning buzilishi bilan)
  
• 
  Koma holati
  
• 
  Ruhiy kasallik (oziq-ovqatni rad etish).
  
• 
  Kaxeksiyaning terminal bosqichi.