1-mavzu. “Tizimli tahlil” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari. «Tizimli tahlil»

Strukturaviy yoki simulyatsiya darajasi: Modellashtirishning ushbu darajasi murakkab tizimlarning tuzilishi va xatti-harakatlarini tavsiflovchi algoritmik modellardan foydalanadi. Ushbu modellar oqim diagrammasi tillari, Petri tarmog'i tillari, tizim dinamikasi tillari va boshqalar kabi maxsus modellashtirish tillari yordamida yaratilishi mumkin. To'plam nazariyalari, algoritmlar, rasmiy grammatikalar, grafiklar, navbatni modellashtirish va statistik modellashtirish ham qo'llaniladi.
Mantiqiy modellashtirish darajasi: Modellashtirishning ushbu darajasida murakkab tizimlar elementlari va tugunlarining funktsional diagrammalarining mantiqiy modellari qo'llaniladi. Modellar tizim elementlari orasidagi to'g'ridan-to'g'ri bog'lanishlarni tavsiflovchi mantiqiy tenglamalar shaklida taqdim etiladi. Bunday modellarni qurish uchun mantiqning ikki yoki ko'p qiymatli algebra apparati qo'llaniladi.
Miqdoriy modellashtirish (tahlil) darajasi: Modellashtirishning ushbu darajasida murakkab tizimlar elementlarining sxemalari chiziqli bo'lmagan algebraik yoki integro-differensial tenglamalar tizimi yordamida tekshiriladi. Bunday modellarni tahlil qilish uchun funksional tahlil usullari, differentsial tenglamalar nazariyasi va matematik statistika qo'llaniladi.
Ushbu modellashtirish darajalarining har biri murakkab tizimlarni o'rganish uchun turli xil vositalar va yondashuvlarni taqdim etadi va tizimni turli darajadagi tafsilotlar va abstraktsiyalarda ko'rib chiqishga imkon beradi.
“Bir obyektning modellarining ko'pligi turli xil maqsadlarga bog'liq bo'lib, ular har xil turdagi modellarni talab qilishi mumkin. Shu nuqtai nazardan, modellarni kognitiv va pragmatik modellarga bo'lish mumkin”.¹¹
Kognitiv modellar bilimlarni tartibga solish va ifodalash uchun ishlatiladi. Ular yangi bilimlarni mavjudlari bilan bog'lashga yordam beradi. Agar kognitiv model va voqelik o'rtasida nomuvofiqliklar yuzaga kelsa, vazifa modelni haqiqatga yaqinlashtirish orqali ushbu nomuvofiqliklarni bartaraf etishdan iborat.