1-mavzu: tovar ishlov berish fani va uning vazifalari reja

Vinolarning sifat kўrsatkiчlari
Vino xom aшyosini va tayyor maҳsulotlarini чuқur tekшiruvsiz tasavvur қilib bўlmaydi. Vinolar iшlab чiқariшda bўladigan jarayonlarning moҳiяtini, sifatini oшiriш bilan bo\liқ va boшқa қator masalalarni yeчiшni faқatgina ҳozirgi zamon laboratoriя analizlari asosidagina amalga oшiriш mumkin.
Kimyoviy va mikrobiologik tadқiқotlar vinolar tabiatini, ularning tarkibidagi moddalarning miқdorini va ular tarkibidagi mikroorganizmlar turini aniқlaшga imkon tu\diradi. Шu sababli ҳam kimyoviy va mikrobiologik uslublar ob’ektiv uslublar ҳisoblanadi. Lekin, vinolar tarkibidagi murakkab moddalarni aniқlaш kўp қiyinчiliklar tu\diradi. Ikkinчidan, bu moddalarning ҳar biri vino turi, ta’mi va xuшbўyligi ҳaқida ҳam atrofliчa ma’lumot bera olmaydi. Шu sababli vinolar sifatini aniқlaшda organoleptik usul kattta aҳamiяt kasb etadi.
Vinolarning tiniқligi asosiy organoleptik kўrsatkiчlaridan biri ҳisoblanadi. Vino tiniқ, қuyoш nuriga tutib қaraganda яltiraydigan, қuyқalarsiz bўliшi kerak. Vinolarning rangi ўшa vino turiga mos, oқ vinolar oч-sariқdan tilloranggaчa, қizil vinolar esa қizildan tўқ-қizil ranggaчa bўladi. Vinolarning ҳidi va ta’mi ўziga xos, begona ҳidlarsiz va ta’mlarsiz bўliшi kerak. қizil vinolar oқ vinolardan farқ қilib ozroқ taxirroқ, o\izni sal buriшtiruvчan ta’mga ega bўliшi mumkin.
Kўpчilik ҳollarda degustatorlar vinolarga 10-ballik sistema bўyiчa baҳo beradilar. Bunda vinoning ta’miga eng kўp 5 ball, xuшbўyligiga (aromat) 3 ball, rangiga 0,5 ball, tiniқligiga 0,5 ball, vino turiga muvofiқligiga (tipiчnostь) esa 1 ball beriladi. Umumiy kўrsatkiчi 6 balldan kam bўlgan vinolar kasallangan, kamчilik va nuқsonlarga ega bўlgan vinolar deb topilib, tў\ridan-tў\ri iste’molga яroқsiz ҳisoblanadi. Bunday vinolar spirt yoki sirka kislotasi iшlab чiқariш uчun қayta iшlanadi.
Degustaцiя natijasida 7 balldan kam baҳo olgan oddiy va 8 balldan kam baҳo olgan markali vinolar sotuvga чiқarilmasligi kerak. Vinolarning sifatini baҳolaшda butilkalarning tozaligi, tiқinlarning ziч tiқilganligi, yorliқlarning mavjudligi va tozaligi, butilka ҳajmining tўlaligi kabi kўrsatkiчlarga ҳam aloҳida e’tibor beriladi.
Agar vinolar loyқa, чўkindisi bor, begona ҳid va ta’mli, yorliқlari kir, germetik berkitilmagan bўlsa ҳam sotuvga чiқarilmasligi kerak.
Vinolarda fizik-kimyoviy kўrsatkiчlaridan tarkibidagi spirt, қand, kislotalar va boшқa moddalar қanчa miқdorda ekanligi aniқlanadi. Ular bu kўrsatkiчlari bўyiчa tegiшli standartlar talabiga javob beriшi kerak.
Vinolarni saқlaшda ҳam tegiшli tartib va қoidalarga rioя қiliniш talab etiladi. Vinolar uzoқ saқlanadigan bўlsa, vino solingan butilkalar gorizontal ҳolatda yotқizib saқlaniшi kerak. Vinolarning saқlaniш muddatiga saқlanayotgan xonalarning ҳarorati ҳam katta ta’sir kўrsatadi.
Vinolar saқlanayotgan xonalarda ҳarorat 8-16⁰S atrofida bўliшi maқsadga muvofiқdir. Vinolarni bundan past ҳaroratda saқlaganda vino kislotasi tuzlari чўkmaga tuшib, vinoning loyқalaniшini keltirib чiқaradi. Шirinroқ vinolar uчun esa eng қulay ҳarorat -2⁰S dan Қ8⁰S gaчa ҳisoblanadi. Bunday ҳarorat vinodagi қandning bij\iшiga yўl қўymaydi.
Қўlay шaroit яratilganda kuчli markali vinolarning saқlaш muddati - 5 oy, kuчli oddiy vinolarning saқlaш muddati - 4 oy, xўraki oddiy vinolarning saқlaш muddati esa 3 oy қilib belgilangan.