1-mavzu. Traktor va avtomobillarning tasnifi va asosiy qismlari. Ichki yonuv dvigatellari. Dvigatel mexanizm va tizimlari

 
1.1-rasm. 20-asr boshlarida AQSHda yaratilgan bug‘ traktori (a-Lanz va 
Heuke firmasi) va bug‘ mashinasi (b-Kemma firmasi) 
1910 yillarga kelib motorli plug paydo bo‘lib, qishloq xo‘jaligini ichki yonuv 
dvigitellari bilan ta’minlashdagi birinchi yechim bo‘ldi. Endilikda motorli pluglar 
yangi yo‘nalishda rivojlana boshladi.
 
Birinchi motorplug Stock firmasi tomonidan 
yasalib, unda 28 ot kuchiga ega motordan iborat bo‘lgan (1.2 -rasm)2. 
 
1.2-rasm. Stock firmasining (Germaniya) 1920 yillarda yerni qayta ishlovchi 
tishli motorplugi.Tepadagi 1907 yillardagi birinchi model. 
Bu mashinani rivojlantirishda birinchi bo‘lib plug uchun ko‘zda tutilgan edi. 
Keyinchalik plug o‘rniga boshqa qo‘shimcha qurilmalar ishlatila boshlandi va bu 
tortuvchi mashina sifatida boshqa qo‘shimcha qurilmalarni tortishga ishlatildi. Bu 
tortuvchi mashinani remenli shayba bilan jihozlanishi, uni statsionar (turg‘un) 
qurilma sifatida boshqa qurilmalarni harakatga keltirishda foydalanish imkonini ham 
berdi. Mashina quvvati va funksiyalarini rivojlantirish orqali ularning tezligini 
oshirish va burish (boshqarish) imkoniyatlari ham oshib, uning motor quvvati ham 
oshdi va foydalanish sohalari ham ko‘payib bordi. 
1920 yildan boshlab motorli tortuvchi mashinalar va motorpluglarda dizel 
dvigatellari foydalanila boshlandi. Motor pluglar rivojiga parallel ravishda ularga 
o‘xshash ikki asosli tortuvchi mashina ham rivojlanib bordi. 
Bu boradagi 
2
Krombhols/Bertram/Wandel. “Land-technik”. Germany, 2008
.
47-бет

---

rivojlanishda AQSH va Germaniyada 1920 yillarda ishlab chiqarilgan 
traktorlarni ko‘rsatish mumkin (1.3-rasm)
3
. 
a) 

 
b)