1-mаvzu: xulq-аtvоr iqtisоdiyoti nаzаriyasining shаkllаnishi

Shaxs iste'molchi sifatida. Korxona faoliyatiga asosiy bahoni iste’molchi beradi. Zamonaviy sharoitda iste'molning tabiati o'zgarib bormoqda: u xilma-xil, individual, vaziyatli iste`molga aylanadi. D.Tapskottning fikricha, yangi elektron-raqamli jamiyatning belgilaridan biri bu “ishlab chiqaruvchi – iste’molchi” munosabatlarining o‘zgarishi, ishlab chiqarish va iste’mol o‘rtasidagi chegaralar yo`qolib borishi. Ishlab chiqaruvchilar individual iste'molchilar talablariga javob beradigan mahsulotlarni yaratishga majbur bo'lganda, xususiylashtirish jarayoni kuzatiladi. Yangi tarmoq jamiyatida iste'molchilar ishlab chiqarish jarayoniga jalb qilinadi, ya'ni ularning bilimlari, ma'lumotlari va mulohazalari mahsulotlarning texnik xususiyatlarini aniqlash uchun ishlatiladi.
Axborot magistralida har bir iste'molchi xabar yaratish va jo'natish, virtual avtomobilni boshqarish, kompyuter ekranida kerakli dizaynni yaratishga muvaffaq bo`ladi va bir vaqtning o'zida ishlab chiqaruvchiga aylanadi. Iste'molchilarning g'oyalari, axborotlar va texnologiyalar mahsulot tarkibiga aylanadi, tovar va xizmatlardagi bilimlar mazmuni oshadi. Axborot va texnologiya iste'molchilarining o'zlari ishlab chiqaruvchilarga aylanishadi va dominant rol o'ynay boshlaydi.
Individ tejamkor investor sifatida. Nano darajadagi individual iqtisodiy agentning moliyaviy xatti-harakatlarini o'rganish kognitiv neyroilm, neyroiqtisodiyot va xulq-atvor iqtisodiyotining ishlanmalariga asoslanadi (J. Akerlof, D. Kahneman, A. Tverskiy, V. Smit). Psixologik eksperimentlar davomida olimlar voqelikni ob’yektiv idrok etishga xalaqit berishi va noaniqlik sharoitida shaxslarning qaror qabul qilishiga ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan, ayniqsa moliyaviy bozorlarga xos bo'lgan "soxta xotira" fenomeni haqida xulosaga kelishdi. Odamlarning xulq-atvorini real modellashtirish omonatchilar va investorlar xatti-harakatlarining motivlari va omillarini, ularning tavakkalchilikka moyilligini, muayyan moliyaviy strategiyalarni tanlashni chuqur o'rganishni talab qiladi.