1-мавзу: Юридик психологиянинг предмети, ма=сад ва вазифалари

2. Юридик психологиянинг фан сифатида шаклланиши. 
?
 Юридик психология қандай фан? 
Давлат 
ва 
жамиятнинг 
ҳуқуқий 
асосларини 
мустаҳкамлаш, 
ҳуқуқбузарлик ва жиноятларнинг олдини олиш ҳамда уларга қарши кураш 
самарадорлигини оширишда ҳуқуқий психология муҳим касб этади. 
Психология билимларини ҳар томонлама чуқур эгаллаш, кўникмалар ҳосил 
қилиш ҳуқуқшуноснинг юксак муомала маданиятини таъминлайди. 
Психологик маданият ҳуқуқшунослик фаолияти самарасини оширибгина 
қолмай, унинг инсонпарварлик моҳиятини намоѐн этади. 
Юридик психология фан сифатида юз йилдан аввал таркиб топиб 

---

6 
ривожлана бошлади. Криминалистика ва криминология билан боғлиқ 
йўналишда юридик психология нисбатан мукаммал тараққий этган бўлиб, бу 
тезкор-қидирув ва тергов фаолиятида психологик билимларни қўллаш, 
шунингдек, содир этилган жиноятнинг детерминантини (аниқловчиси) 
аниқлаш, ассоциал хатти-ҳаракатларнинг олдини олишда психология 
методларини қўллаш билан боғлиқдир. 
Илм-фан, турмушнинг барча соҳаларида ҳуқуқий масалаларни ҳал 
қилишда юридик психология фанини ривожлантириш муҳимдир. Кишилар 
билан ишлай олиш ҳуқуқшунос ишининг асосини ташкил қилади. Бу бир 
қатор ўзаро боғлиқ омилларни: кишиларнинг феъл-атворини ўрганиш, 
баҳолаш, улар билан психологик алоқа ўрнатиш ва бу алоқани 
мустаҳкамлаш, уларга таъсир ўтказиш, тарбиялаш кабиларни қамраб олади. 
Ҳуқуқшуноснинг психологик маданияти ҳуқуқ - тартибот идоралари 
барча ходимларидан психологик билимлар мажмуини, шунингдек, кўникма 
ва услубларни эгаллашни талаб этади, бу юксак муомала маданиятини 
шакллантиради. Психологияни пухта эгаллаган терговчи суҳбатдошининг 
қиѐфаси, оддий киши назарига тушмайдиган, икир-чикирдек туюлган 
одатлари, сўзлаш оҳанги, ўзини тутиши кабиларга қараб ички дунѐсига, 
маънавиятига баҳо бера олади ва суҳбатни шундай ташкил қиладики, 
натижада ўзаро ишонч, психологик мулоқот ўрнатишга муваффақ бўлади. Бу 
психологик билимлар ҳуқуқшунослик фаолияти самарадорлигини ошишига 
олиб келади.
Назариѐтчи ва амалиѐтчи олим А.Ф Кони юридик психологияни 
ривожланишига салмоқли ҳисса қўшди. У гувоҳлар ва жабрланувчиларнинг 
психологиясини, кўрсатмаларини ўрганишга жуда катта эътибор берди. 
Шунингдек, 
судья 
курсисини 
эгаллаш 
учун 
тазйиқ, 
илтимос, 
теварагидагиларнинг ижтимоий фикр ниқобидаги ижтимоий ҳиссиѐтларнинг 
таъсирига тура оладиган иродага эга бўлиш зарурлигини эътироф этди. Ўтган 
асрнинг 69-йилларига келиб, бу соҳага нисбатан нуқтаи-назарлар ўзгарди.

---

7 
Юртимиз мустақилликка эришганидан сўнг юридик психология 
фанини тараққий эттириш учун кенг уфқлар очилди. Бу фан ўз 
тараққиѐтининг шартли равишда янги босқичига кўтарилди.