1. Mehnat shartnomasini bekor qilish asoslari tushunchasi va klassifikatsiyasi

Mavzu Shartnoma.Mehnat shartnomasi.Nizom. Yóriqnoma

Reja:

1. Mehnat shartnomasini bekor qilish asoslari tushunchasi va klassifikatsiyasi
2. Mehnat shartnomasini xodim tashabbusi bilan bekor qilish
3. Mehnat shartnomasini ish beruvchining tashabbusi bilan bekor qilish asoslari va tartibi
4. Alohida hollarda mehnat shartnomasini bekor qilish.

Mehnat shartnomasini bekor qilish asoslari tushunchasi va klassifikatsiyasi.
Mehnat shartnomasini bekor qilish keng tushuncha bo`lib, u avvalo mehnatga oid huquqiy munosabatlarning tugatilishini bildiradi. Odatda, bunday munosabatlar ijtimoiy hayotda yuzaga kelgan turli holatlar tufayli bekor bo`ladi va ular mehnat shartnomasini bekor qilish asoslari deb ataladi. Mehnat shartnomasining bekor qilish tushunchasining mazmuni barcha holatlarni, shu jumladan, xodimning vafot munosabati bilan ham bekor qilinishini ham o`z ichiga qamrab oladi.
Mehnat shartnomasini bekor qilishning umumiy asoslari MKning 97-moddasida keltirilgan.
Mazkur moddada ta`kidlanishicha, mehnat shartnomasi quyidagi holatlarda bekor qilinishi mumkin:
taraflarning kelishuviga ko`ra. Ushbu asosga binoan mehnat shartnomasining barcha turlari istalgan vaqtda bekor qilinishi mumkin;
taraflardan birining tashabbusi bilan;
muddatining tugashi bilan;
taraflarning ixtiyoriga bog’liq bo`lmagan holatlarda;
mehnat shartnomasining nazarda tutilgan asoslarga ko`ra. Mehnatga oid munosabatlarni bekor qilish to`g’risidagi shart ish beruvchining korxona rahbari, uning o`rinbosarlari, bosh buxgalter bilan korxonada bosh buxgalter bo`lmagan taqdirda esa, uning vazifasini amalga oshiruvchi xodim o`rtasida tuzilgan mehnat shartnomasida, shuningdek qonunda yo`l qo`yiladigan boshqa hollarda ham nazarda tutilishi mumkin;
yangi muddatga saylanmagani (konkursdan o`tmagani) yohud saylanishda (konkursda) qatnashishni rad etgani munosabati bilan.
Shuni ta`kidlash kerakki, 97-moddada ayrim xodimlar bilan tuzilgan mehnat shartnomasini alohida hollarda bekor qilishning qo`shimcha asoslari ham ko`rsatilgan. Mazkur moddaning 5-bandida (mehnat shartnomasida nazarda tutilgan asoslar) va 6-bandida (yangi muddatga saylanmagani,konkursdan o`tmagani) yohud saylanishda (konkursda qatnashishni rad etgani munosabati bilan) keltirilgan asoslar shular jumlasiga kiradi. Mehnat kodeksi 97-moddasining qolgan barcha bandlari (ushbu moddaning 2,3 va 4-bandlari) mehnat shartnomasini bekor qilishning muayyan asoslarini nazarda tutuvchi boshqa moddalarga asoslanadi. Bu haqda darslikning maxsus bo`limida batafsil so`z yuritamiz.
Odatda, mehnat shartnomasini bekor qilish kim tomonidan tashabbus ko`rsatilganiga qarab, uni bekor qilish kim asoslarini guruhga ajratish mumkin. Bu asoslar MKning 97-moddasining 1-bandida ko`rsatilganidek, taraflarning kelishuvi mehnat shartnomasini bekor qilish uchun mustaqil asos bo`lib hisoblanadi. Mehnat shartnomasini bekor qilishning ana shu guruhiga quyidagilarni kiritish mumkin: