1. Metallmaslar 1
Magniy karbonat angidridda yonishi
Download 1.04 Mb. Pdf ko'rish
|
Anorganik-kimyo-nazariy-metallmaslar
|
45. Magniy karbonat angidridda yonishi mumkin: 2Mg+CO 2 =2MgO+C 46. Quruq muzdan oziq-ovqat mahsulotlarini sovuq saqlashda foydalaniladi. 47. H 2 CO 3 beqaror modda bo`lib, faqat suvli eritmalarda bo`ladi. H 2
2 =H 2 CO 3 . 48. H 2 CO 3 faqat ishqoriy va ishqoriy yer metallari oksidlari va gidroksidlari bilan ta`sirlashadi: H 2 CO 3 +CaO=CaCO 3 ↓+H
2 O H 2 CO 3 +2NaOH=Na 2 CO 3 +2H
2 O Kislota mo`l bo`lganda nordon tuz hosil qiladi: H 2 CO 3 +NaOH=NaHCO 3 +H
O 49. Kuchli kislotalar karbonatlar, gidrokarbonatlarga ta`sir ettirilganda karbonat angidrid ajralib chiqadi: Na 2
3 +2HCl→2NaCl+CO 2 +H
O; Ca(HCO 3 ) 2 +2HCl→CaCl 2 +CO
2 +H 2 O 50. Karbonatlarning kislotalar bilan ta’sirlashuvida vodorod ionlari bog‘lab olinadi, shuning uchun kislotalarni neytrallashda karbonatlardan foydalanish mumkin. Qishloq xo‘jaligida tuproqning kislotaliligini pasaytirish va strukturasini yaxshilash uchun maydalangan ohaktosh ishlatiladi. 51. Karbonatlar qizdirilganda karbonat angidridgacha o`tadi: CaCO
3 =CaO+CO
2
Gidrokarbonatlar qizdirilganda karbonat angidridgacha o`tadi: 2KHCO 3 =K 2 CO 3 +CO 2 +H 2 O
52. Na 2 CO 3 eritmasiga CO 2 yuborilsa NaHCO 3 hosil bo`ladi: Na 2
3 +CO
2 +H 2 O=2NaHCO 3
53. CaCO 3 – stalagmit, stalaktiklar, ohaktosh, bo`r, marmar uning minerallari. 54. Ca(HCO 3 ) 2 harorat ta`sirida: Ca(HCO 3 )
= CaCO 3 +CO 2 +H 2 O 55. Na 2 CO 3 – suvsizlantirilgan soda. NaHCO 3 – ichimlik sodasi, o`t o`chirish ballonlarini zaryadlash(to`ldirishda) ishlatiladi. 8.1 Kremniy 56. Qumtuproq – SiO 2 , kaolin – Al 2 O 3 ∙2SiO 2 ∙2H 2 O, dala shpati – K 2
2 O 3 ∙6SiO 2 . Xusniddin Baxriddinovich +998 97 080 1997 Telegram: @icc_kimyo 57. Atomlarning nisbatan yaqin elektrmanfiylikka ega ekanliklari natijasida Si–H bog‘ining kam qutblanganligi, molekulaning qutbsizligi beshinchi, oltinchi, yettinchi guruhlar bosh guruhchalari elementlaridan farqli ravishda kremniyning vodorodli birikmasi kislotali yoki asosli xossalarni namoyon qilmasligiga sabab bo‘ladi.
2 +Mg=MgO+Si; SiO 2 +2C=Si+CO 60. 4% Si tutgan po`lat magnitlanish xususiyatiga ega. Undan transformatorlar, dvigatellar, generatorlar tayyorlanadi. 61. 16% va undan ortiq Si tutgan po`lat (kislotaga chidamli po`lat) kimyo sanoatida apparat va uskunalar tayyorlashda ishlatiladi. 62. Kristall holidagi toza kremniy radio va elektro texnikada yarimo‘tkazgich sifatida ishlatiladi. Ular quyosh nurini elektr energiyasiga aylantiradi. Kremniyli quyosh batareyalari, kosmik qurilmalarda energiya hosil qiluvchi qismlar tayyorlashda ishlatiladi. 63. Kristall kremniy kulrang – po`lat rangli, metall yaltiroqligiga ega. 64. Izotoplar soni 11(24→34) 65. Qizdirilgan kremniy xlor, brom va oltingugurt bilan reaksiyaga kirishadi: Si+2Cl
2 =SiCl
4 ; Si+2Br
2 =SiBr
4 ; Si+2S=SiS 2
66. Kremniyning galogenli va oltingugurtli birikmalari gidrolizga uchraydi: SiCl
4 +2H
2 O=SiO
2 +4HCl
SiS 2 +2H 2 O=SiO
2 +2H
2 S
67. Kremniy yuqori temperaturada uglerod bilan juda qattiq birikma – karborund (kremniy karbid)ni hosil qiladi. Si+C=SiC
Si+2Mg=Mg 2 Si
70. Metall silitsidlariga kislotalar ta`sir ettirilganda kremiyvodorod – silan hosil bo`ladi: Mg 2
2 +SiH
4
Xusniddin Baxriddinovich +998 97 080 1997 Telegram: @icc_kimyo 71. Silan – rangsiz gaz, kuchli qaytaruvchi, havoda o`z – o`zidan alangalanib ketadi:
SiH 4 +2O 2 =SiO
2 +2H
2 O +1427,2 kJ 72. Kremniyning ham uglerodga o`xshab kremniyvodorodlari mavjud. Faqat Si lar soni 8 tagacha bo`lishi mumkin. Umumiy formulasi Si n H
n<8 73. Si kislotalar bilan ta`sirlashmaydi. Ishqorlarning eritmalari bilan ta`sirlashadi: Si+2NaOH+H 2 O=Na
2 SiO
3 +2H
2 ↑
74. SiO 2 – qattiq, qiyin suyuqlanuvchan, atom kristall panjarali, suvda erimaydigan modda. Tabiatda kvars minerali holida uchraydi. Kvarsning tiniq, rangsiz kristalli tog` xrustali deb ham ataladi. Kremen, agat, yashma, qum – kvarsning shakl o`zgarishlari hisoblanadi.
2 +2NaOH=Na 2 SiO
3 +H 2 O; SiO 2 +Na 2 CO 3 =Na 2 SiO 3 +CO
2 ; SiO 2 +CaO=CaSiO 3
76. SiO 2 ftorid kislotadan boshqa kislota bilan ta`sirlashmaydi: SiO 2 +4HF=SiF 4 +2H
2 O SiF 4 – gaz. 77. Kvarsdan ultrabinafsha nurini o`tkazuvchi va kichik kengayish koeffitsiyentiga ega bo`lgan kvars oynasi ishlab chiqariladi. Kvarsdan simob lampalari va kimyoviy labaratoriya idishlari tayyorlanadi. Chunki uning suyuqlanish harorati yuqori - 1500 ℃.
2 SiO 3 karbonat kislotadan ham kuchsiz. Shuning uchun CO 2 yoki karbonat kislota, H 2 SiO
3 ni uning tuzlaridan siqib chiqaradi. Na 2
3 +H 2 O+CO 2 =Na 2 CO 3 +H 2 SiO 3 ↓ - gelsimon cho`kma 79. H 2 SiO 3 osonlik bilan parchalanadi: H 2 SiO
3 →SiO
2 +H 2 O 80. Faqat ishqoriy metall silikatlari suvda eriydi. Na 2 SiO 3 va K
2 SiO
3 eritmalari suyuq shisha deb ataladi. 81. Silikat sanoati: b) Sement ishlab chiqarish c) Keramika 82. Oddiy shisha yoki boshqa shishalarni SiO 2 va CaCO 3 ni Na
2 CO 3 bilan suyuqlantirib olinadi: CaCO 3
2 =CaSiO
3 +CO
2 ; Na
2 CO 3 +SiO 2 =Na 2 SiO
3
Xusniddin Baxriddinovich +998 97 080 1997 Telegram: @icc_kimyo Hosil bo`lgan shisha kalsiy va natriy silikatlarning kremniy(IV) oksidi bilan qotishmasidir. Oddiy shishani formulasi – Na 2 O∙CaO∙6SiO 2 .
83. Suyuqlantirilgan shisha sovutilganda birdan qotmasdan asta quyuqlashadi, bu esa unga xohlagan shakl berish imkonini beradi va bu orqali deraza oynalari, tola, naychalar, puflash va presslash orqali buyumlar tayyorlash imkonini beradi.
2 CO 3 o`rniga K 2 CO
(potash) qo`shilsa, kimyoviy idishlar uchun pishiq, qiyin suyuqlanuvchan shisha olishimiz mumkin. K 2 CO 3 va PbO qo`shilsa – xrustall (billur) nurni sindiruvchi, og`ir shisha olish mumkin.
2 O 3 shishaga – yashil rang, FeO shishaga – to`q yashil rang, Cu 2 O shishaga – qizil rang beradi. Au qo`shilsa, faqat qizil nurni o`tkazuchi rubin shishasini olish mumkin. 86. Sement ishlab chiqarish uchun xomashyo( ohaktosh, bo`r va giltuproq) maydalanadi va aylanuvchi pechga yuboriladi, pechdagi harorat 450 ℃ gacha ko`tariladi. Bunday haroratda H 2 O va CO
2 chiqib ketadi. Natijada, qotuvchi massa bo`laklari – klinker olinadi. Klinker kukunga aylantirib sement olinadi.
qotish xususiyatiga ega. 88. Sement bog`lovchisini qum, mayda shag`al, yirik shag`al, toshlar bilan aralashtirilib beton olinadi. Beton ichiga temir sim, armatura va trubalardan karkas qo`yib temir – beton olinadi.
radiotexnika sanoatida ishlatiladi. Bunday sopollar nozik sopollar deyiladi. 91. Nozik sopollar tayyorlash uchun asosiy xomashyoga talk, glinozem, magniy oksid, titan birikmalari qo‘shib alohida tarkibli xomashyo tayyorlanadi. 92. Sopol tayyorlash bosqichlari: Maqsadga muvofiq xomashyo tayyorlash →loy (sopol massasi) tayyorlash →qoliplarga quyish (ma’lum bir shakl berish) →quritish →kuydirish. Download 1.04 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|