1. Milliy xavfsizlik tushunchasi; xavfsizlik turlari; axborot xavfsizlik tizimida O'zbekiston Respublikasining milliy xavfsizligi

24.Tarmoq darajasida himoya qilish protokoli-IPSec.Xavfsizlik arxitekturasida IPSec.
Tarmoq darajasidagi xavfsizlik – IPSec protokoli - Kompyuter tarmoqlari kamchiliklarini radikal bartaraf etish uchun ma’lum bir alohida dasturlar sinfi himoya tizimini emas, balki, butun tizim himoyasini tashkil qilish kerak. Xususan IP – tarmoqlar uchun bu shuni anglatadiki, himoya tizimlari OSI modelining tarmoq darajasida amal qilishlari kerak.Bunday tanlovning ustunligi shundaniboratki, IP – tarmoqlarda aynan tarmoqdarajasi o’zining yuqori gomogenligi bilanfarq qiladi: yuqori darajadagi protokollar,ma’lumot almashinshning fizik muhiti vakanal darajasi texnoligiyasidan qat’iy nazarma’lumotlar transportirovkasini IPprotokolisiz amalga oshirib bo’lmaydi. Shuning uchun uchinchi darajada tarmoqhimoyasini tashkil etish boshqa darajalarda ham hech qanday o’zgartirishlarkiritilmay turib, kamida xuddi shunday himoyani ta’minlaydi.OSI modelining tarmoq darajasidahimoyalangan virtual kanallarni tashkil etsihdahimiya shaffofligi va sifati o’rtasidagi optimalmutanosiblikka erishiladi. Tarmoq darajasidahimoya vositalarini qo’llash ularni dasturlaruchun shaffoflashtiradi, chunki tarmoq darajasiva dastur o’rtasida transport darajasi protokolijoylashgan. Foydalanuvchi uchun himoya protseduralari qariyb sezilirmasbo’ladi, xuddi IP protokolining o’zidek. Tarmoq darajasida trafik himoyasi vakalitlarni boshqarishning yetarli to’liq darajada tashkil etish imkoniyati mavjud,chunki aynan tarmoq darajasida xabarlar paketi

25.TArmoqlar aro ekranlash texnologiyasi . TArmoqlar aro ekranlash funksiyasi.
Tarmoqlararo ekran va uning vazifalari
Tarmoqlararo ekran — himoyalash vositasi bo‘lib, ishonchli tarmoq, va ishonchsiz tarmoq orasida ma’lumotlarga kirishni boshqarishda kullaniladi.
Tarmoqlararo ekran ko‘p komponеntli bo‘lib, u Internetdan tashkilotning axborot zaxiralarini himoyalash stratеgiyasi sanaladi. YA’ni tashkilot tarmogi va Internet orasida kuriklash vazifasini bajaradi.
Tarmoqlararo ekranning asosiy funktsiyasi — ma’lumotlarga egalik qilishni markazlashtirilgan boshqaruvini ta’minlashdan iborat.
Tarmoqlararo ekran quyidagi himoyalarni amalga oshiradi:
• urinsiz trafiklar, ya’ni tarmoqda uzatiladigan xabarlar okimini takiklash;
• kabul kilingan trafikni ichki tizimlarga yunaltirish;
ichki tizimning zaif qismlarini yashirish bilan Internet tomonidan uyushtiriladigan hujumlardan himoyalash;
Ko‘pgina adabiyotlarda tarmoqlararo ekran tushunchasi brandmauer yoki Fire Wall dеb yuritilgan. Umuman bularning hammasi yagona tushunchadir.