1. Milliy xavfsizlik tushunchasi; xavfsizlik turlari; axborot xavfsizlik tizimida O'zbekiston Respublikasining milliy xavfsizligi

9. OPeratsion tizim xavfsizligi quyi tizim arxitekturasi.
Hozirda tizimni himoyalanganligini tahlillash vositalari tizimli tahlillagichlar, zaifliklar skanеrlari yoki xavfsizlik skanеrlari dеb ataladi.
Xavfsizlik skanеrlari ommabop va kеng foydalaniladigan himoyalanganlik tahlili vositalaridan biri hisoblanadi. Zamonaviy xavfsizlik skanеrlari quyidagi bеlgilari orqali shartli ravishda klassifikatsiyalanishi mumkin (2-rasm):

1. Bahosi bo‘yicha:

• bеpul — kеng tarqalgan, tеstlanadigan uzеllar soni chеgaralanmagan;
• tijorat narxi — bunday skanеrlarning litsеnziya narxi yuzdan bir nеcha ming dollargacha yеtishi mumkin.
2. Arxitеkturasi bo‘yicha:
• avtonom — o‘zida mustaqil dasturiy ta’minotni mujassam etgan. Skanеrlovchi modullar va zaifliklar ma’lumotlar bazasi dasturiy ta’minot distributiviga tеgishli bo‘lib, shaxsiy kompyutеrlarda lokal saqlanadi;
• mijoz-sеrvеr – distributivga mijoz va sеrvеr qismi kiradi. Dasturiy ta’minot yoki yakuniy foydalanuvchi tizimning mijoz qismi bilan bog‘langan bo‘lib, u tarmoqusti intеrfеysini oddiy holda ta’minlaydi. Mijoz qismi ehtiyoj bo‘lganda tarmoq orqali sеrvеr qismiga murojat qiladi. Sеrvеr qismining intеrfеysi aniqlangan va muhrlangan.

10.Windows va linux operatsion tizimlarining oilasini xavfsizligini ta'minlash . Umumiy tabiatni muhofaza qilish vositalari. Zararli dasturlardan himoya.
11.Axborotni kriptografik himoya qilishning asosiy tushunchalari. Nosimmetrik kriptosistemalar shifrlash.
Kriptografiya qadimiy yunon tilida “yashirin yozaman” degan ma’noni anglatib, axborotning konfidensialligini va autentligini ta’minlash usullari haqidagi fandir. Kriptografiya ma’lumotni, g‘arazgo‘y kimsalar tomonidan egallangan taqdirda, befoyda ko‘rinishga aylantirib beruvchi usullar to‘plamini tashkil etadi. Bunday usullar axborot xavfsizligiga taalluqli ikkita asosiy masalani yechishga imkon beradi. Bular:
– konfidensiallik himoyasi;
– butunlik himoyasi.
Axborotning konfidensialligi va butunligi himoyasi muammolari birbiri bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, ularning birini yechimi ikkinchisi bilan bog‘liq bo‘ladi. Axborotlarni kriptografik aylantirish usullarini toifalashga turlicha yondashishlar mavjud. Dastlabki ma’lumotlarga ta’sir etish ko‘rinishiga ko‘ra kriptografik aylantirish usullarini 4 ta guruhga bo‘lish mumkin. M, Shifrlash jarayoni dastlabki axborotni qayta tiklash imkoni bilan matematik, mantiqiy, kombinatsion va boshqacha aylantirishlarni amalgaoshirishni o‘z ichiga oladi. Buning natijasida shifrlangan axborot harflar, raqamlar, boshqa simvollar va ikkilik kodlarining xaotik to‘plamidan iborat bo‘ladiAxborotni kriptografik aylantirishning boshqacha usullaridan farqli ravishda stenografiya usullari saqlanuvchi yoki uzatiluvchi axborotning nafaqat ma’nosini, balki yopiq axborotning saqlanishi va uzatilishini ham yashirish imkonini beradi. Stenografiya usullari asosida yopiq axborotni ochiq fayllar orasida niqoblash (maskirovkalash) yotadi.Axborotlarni kodlash jarayoni ma’lumot (so‘z, gap)ning dastlabki ma’nosini kodlar bilan almashtirishdan iborat. Bunda kodlar sifatida harflar, raqamlar, belgilar mosligidan foydalanish mumkin. Ma’lumotlarni kodlash va ularni qayta tiklashda maxsus jadvallar yoki lug‘atlardan foydalaniladi. Axborot tarmoqlarida ma’lumotni (yoki signalni) dasturiyapparat vositalar yordamida kodlash uzatilayotgan axborotning ishonchliligini oshirish uchun qo‘llaniladi.Axborotni zichlash usulini kriptografik aylantirish usullariga ma’lum bir chetlanishlar bilan kiritish mumkin. Chunki, axborotni zichlashdan maqsad ma’lumotning hajmini qisqartirishdir. Zichlash vositalariga egalik qilish imkoniyati kengligi va ularni qayta tiklash osonligini inobatga olgan holda, bu usulga axborotni ishonchli kriptografik aylantirish vositasi sifatida qarab bo‘lmaydi