1 «Moddiy» va «nomoddiy» ishlab chiqarish tushunchalarining iqtisodiy mohiyati nimada?

Ne'matov Fayzulloxon, [13.11.2021 14:22]
Mehnat unumdorligi-bu xodimlar mehnat faoliyatining iqtisodiy samaradorligi ko’rsatkichidir. Mehnat samaradorligi tushunchasi esa unumdorlik tushunchasidan kengroq bo’lib, u iqtisodiy jihatlar (aslida mehnat unumdorligi) dan tashqarii yana psixofiziologik va ijtimoiy jihatlarni ham o’z ichiga oladi. Quyidagi talablarga rioya qilinmasa, mehnat unumdorligining o’sish sur’atlari ham muqarrar ravishda pasayadi: -noqulay sanitariya –gigiena va inson sog’lig’i uchun zararli mehnat shart-sharoitlari; -kasallanish tufayli ish vaqtining befoyda sarf bo’lishi; -inson mehnatining eng faol davrining qisqarishi; -qo’shimcha ta’tillar berilishi va boshqalar.

1. 
   Mehnat taqsimoti, uning kooperatsiyasi va ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi qanday?
   
2. 
   Mehnat taqsimotining funktsional shakli
   
3. 
   Ushbu shakl bilan xodimlar ishlab chiqarish jarayonida yoki amalga oshirilayotgan faoliyatdagi rollarida bir-biridan farq qiladigan bir hil guruhlarga bo'linadi deb taxmin qilinadi. Eng ko'p funktsional xodimlar guruhiga ishchilar kiradi: yordamchi va asosiy. Agar birinchisi ishlab chiqarishning asosiy funktsiyalari bilan shug'ullanadigan bo'lsa va ikkinchi guruh ushbu funktsiyalarning bajarilishini ta'minlaydi (ta'mirlash, sozlash, boshqarish).
   
4. 
   Boshqa toifalar xodimlar bajaradigan funktsiyalarga ko'ra ajralib turadi. Bularga mutaxassislar, menejerlar, xodimlar, texnik ijrochilar, xizmat ko'rsatuvchi kichik xodimlar, shogirdlar va boshqalar kiradi.
   
5. 
   

Moddiy va nomoddiy ishlab chiqarish hamda ularning o‘zaro bog‘liqligi nimalardan iborat?
Ishlab chiqarish jarayoni deb jamiyat va odamlar ehtiyojini qondirish uchun moddiy ne’matlar yaratish va xizmatlar ko‘rsatishga aytiladi.
Moddiy ishlab chiqarish — moddiy shakldagi mahsulotlarni, masalan, oziq-ovqat, kiyim-kechak, turarjoy va boshqalarni yaratish hamda ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan xizmatlarni ko‘rsatish. Masalan, yuk tashish, yo‘l xizmati ko‘rsatish, ishlab chiqarish axborotini uzatish va hokazolar. Moddiy ishlab chiqarish birlamchi bo‘lib, unga asosan nomoddiy soha rivojlanadi.
Nomoddiy ishlab chiqarish — moddiy shaklga ega bo‘lmagan, lekin aholi uchun zarur xizmatlar. Mazkur sohaga jismoniy tarbiya, sport, bilim berish, madaniy-maishiy va tibbiy xizmat ko‘rsatish kabilar kiradi.

1. 
   O‘zbekistonning iqtisodiy resurslari va undan ishlab chiqarish jarayonida samarali foydalanish muammolarini aytib bering.
   

6. 
   Ishlab chiqarishning umumiy va pirovard natijalarini aytib bering.