1-modul. Fanga kirish. Axborot boshqarish tizimlarining elementlari majmuasi

Uchinchi davr - todiq avtomatlashtirish davri. Bu davrning xarakterli xususiyati shundaki, barcha jarayonlar yagona dispetcherlik punktiga markazlashtiriladi. Shu bilan birga, mitti ikkilamchi asboblarni ishlatish extiyoji paydo bodadi. Doimiy nazoratni talab qilmaydigan odchash va rostlash asboblari (yirik gabaritli) shchitdan tashqariga o‘rnatiladi.

O`lchash o`zgartirkichlar O`lchash o‘zgartirgichlarining strukturaviy bog`lanish sxemasi.

O`lchashni avtomatlashmagan vizual shakli

O‘lchov asbobining umumlashgan strukturasi sxemasi

O‘lchov asbobining umumlashgan strukturasi sxemasi

Istalgan o‘lchov asbobining struktura sxemasi, uning ishlash, prinsipidan qat’iy nazar, ketma-ket ulangan o‘lchash bo‘g‘inlari qatoridan tuzilgan zanjir kabi tasvirlanishi mumkin.
Umumiy holda o‘lchov vositalarining struktura sxemasini qurish prinsipiga qarab ikki guruhga bo‘lish mumkin: to‘g‘ri o‘zgartiradigan o‘lchash sxemasi va signali moslashtiriladigan o‘lchash sxemalari. To‘g‘ri o`zgartirish prinsipi bo‘yicha qurilma o‘lchov vositalarida o‘lchanayotgan kattalik dastlabki o‘zgartkichga yoki uning o‘lchash zanjiri qismidan iborat bo‘lgan sezgir elementga keladi. Odchash zanjirida, odatda, odchanayotgan kattalikni axborotning biror eltuvchisi (elektr toki kuchi yoki kuchlanishi. siqilgan havo bosimi va boshqalar) signaliga o‘zgartirish kiritish bo‘yicha amalga oshiriladi. So‘ngra mazkur signal kuchaytiriladi va sanash qurilmasiga uzatiladi.

Eng sodda variantda shu sxemadan faqat sezgir element va sanash qurilmasi qolishi mumkin. To‘g‘ri o‘zgartkich sxemalari sodda, ishonchli, etarli tezkorlikka ega hamda uncha qimmatga tushmaydi. Ammo ulardan, amalda, kichik signallarini o‘lchashda foydalanib bo‘lmaydi. Defferensial o‘zgartkichlar va ular bilan o‘lchash sxemalari signali to‘g‘ri o‘zgartkich sxemalari turlaridan biridir.

• Eng sodda variantda shu sxemadan faqat sezgir element va sanash qurilmasi qolishi mumkin. To‘g‘ri o‘zgartkich sxemalari sodda, ishonchli, etarli tezkorlikka ega hamda uncha qimmatga tushmaydi. Ammo ulardan, amalda, kichik signallarini o‘lchashda foydalanib bo‘lmaydi. Defferensial o‘zgartkichlar va ular bilan o‘lchash sxemalari signali to‘g‘ri o‘zgartkich sxemalari turlaridan biridir.

Nazorat savollari:

• Boshqarish sistemalarini elementlarini qanday sinflarga bo‘linadi?
• Elementga ta’rif bering.
• Elementlarni signallar bilan bajaradiganfunktsiyalari qanday?
• O‘zbekiston olimlarining elementlar bazasini rivojlanishiga qo‘shgan hissalari qanday?
• Yangi materiallar asosida yaratilgan elementlar qaysilar?