1. Musiqa akustikasi?

16. G‘ovakli tovush yutuvchilar? 
G`ovakli tovush yutuvchilarga tushuvchi tovush to`lqinlari G`ovaklarda havoning tebranishini 
uyg’otadi. Bu tufayli g`ovaklarning devorlarida ishqalanish yuzaga keladi va tebranish 
energiyasining bir qismi Issiqllik energiyasiga aylanadi. Bunaqa aylanishning darajasi to`siq 
konstruksiyasi materialining tovush oqimiga qarshiligiga, qalinligiga va G`ovakliligiga 
bog`likdir. Bunda oqimga haddan tashqari katta qarshilik ko`rsatish tovush to`lqinlarini aks 
qaytarishga olib keladi, kichigi esa ishqalanish yordamida ularning energiyasini yetarli darajada 
kamaytira olmaydi. 
To`siq konstruksiyalarga, nisbatan yupqa tovushni izolyasiya qiladigan qatlamni, orqasida 
havo bo`shlig’isiz (masalan gilam) joylashtirishda yuqori chastotadagi tovushlarning yutilishi 
kuzatiladi. G`ovakli tovush yutuvchilar qo`llanilganda, masalan, orqasida havo qatlamisiz 
qalinligi 40-50 mm bo`lgan mineral momiqdan qilingan plitalarda tovushning yutilishi 
chastotaning keng diapazonida amalga oshadi. Ammo Bunaqa tovush yutuvchilarning yuzalari 
dizayn nuqtai nazaridan amaliyotda qo`llashga to`g`ri kelmaydi yoki ular o`ta ta’sirchan 
bo`ladi, shuning uchun ularni ko`pincha qoplamalar yordamida qoplanadi, masalan metall 
listlar, gipskartonlar, gazlamalar bilan, bular esa ma’lum darajada, ammo chegaralangan holda 
tovush yutuvchilarning akustik xossalariga ta’sir o`tkazadi. Xonalarning akustikasi uchun 
muxim parametr bo`lib reverberasiya (akslanish) hisoblanadi. 
17. Rezonansli tovush yutuvchilar? 
Ovoz yutuvchilardan sanoatda, media sohalarida keng foydalaniladi
sanoatda ulardan binolarni, yopiq joylarni tashqi shovqinlardan himoyalash maqsadida 
foydalaniladi. Mediada esa Ovoz yozish studialarida , ovozni aniq va tinniq chiqishini ta 
Агар сиз акустика томондан қарасангиз, овоз ютгичлар қуйидаги турларга бўлинади: 
• 
Тешикли екран билан ғовакли; 
• 
Ғовакли (толали); 
• 
Қатламли; 
• 
Резонансли; 
• 
Hajmli (donalik). 
Rezonansli ovoz yutgichlar: 
Tovush yutuvchi tuzilmalarning eng istiqbolli turlaridan biri bu rezonans tipdagi tuzilmalar yoki 
rezonansli tovush yutgichlar dir, qisqartirib (RTY) deb ataladi. Bunday yutgichlarni ishlab 
chiqarish juda onson va arzonroqdir. Oddiy materiallardan tayyorlangan tovush yutgichlarga 
qaraganda past yoki o’rta chastotali tovushlarni yaxshiroq yutadi.
Eng oddiy rezonansli ovoz yutgich-bu qattiq devordan bir oz masofada joylashgan teshiklari 
bilan teshilgan paneldan tashskil topib . Panel orqasidagi bo'sh joyni alohida bo'limlarga 
ajratilgan bo’lishi mumkin . Birinchi marta ushbu turdagi tovush yutkichini sovet akustiki S. 
N. Rjevkin 1938 yilda taklif qilgan. 

---