1. Musiqa akustikasi?

27. Birlamchi va ikkilamchi tovush signallari? 
Товуш сигналлари бирламчи ва иккиламчи сигналларга бўлинади. 
Бирламчи сигналларга мусиқа асбоблари, ашула, нутқ, мусиқа ва бадиий нутқ 
эшиттиришларида қўлланиладиган фонограмма сигналлари (поезд шовқини, денгиз шов-
шуви, шамол ҳуштаги ва б.қ) киради. Масалан, баъзи товуш сигналлари инсонга ахборот 
ташиса, мусиқий товуш сигналлари эса эстетик ҳузур бағишлайди. 
Иккиламчи 
сигналларга, 
электроакустик 
қурилмалар 
ёрдамида 
қайта 
эшиттириладиган сигналлар, яъни электроакустик алоқа ва эшиттириш трактларидан 
ўтган ва мос ҳолда параметрлари ўзгарган бирламчи сигналлар киради. 

---

28. Mikrofonlar. Mikrofonlar tarixi? 
Mikrofon (mikro... va... fon) — tovush tebranishlarini elektr tebranishlarga aylantiradigan 
elektr akustik asbob. Tovush kuchaytirib uzatish (eshittirish) uchun qoʻllaniladi. Koʻmirli, 
elektrodinamikli, kondensatorli, elektretli, pyezoelektrli; tovush uzatish yoʻnalishi jihatdan -
yoʻnaltirilmagan, bir tomonga yoʻnaltirilgan (kardioid) va ikki tomonga yoʻnaltirilgan xillari 
bor. Koʻmirli M.ni birinchi marta rus ixtirochisi M. Mahalskiy (1878) va undan bexabar 
ravishda P. M. Golubitskiy (1883) yaratishgan. Kumir yoki metall membrana tovush toʻlqinlari 
taʼsirida tebranib, zichlikni oʻzgartiradi, natijada piston va membranaga tegib turgan kumir 
kukuni elektr qarshiligini oʻzgartiradi. M. orqali oʻtayotgan tok kuchi oʻzgaradi. Hosil boʻlgan 
im-pulyelanuvchi (telefonga ulangan oʻtkazgich orqali kelayotgan) tok tele-fondagi 
membranani M.dagi membranaga mos ravishda tebratadi. Elektrodinamikli M.da yupqa 
polistirol parda yoki alyuminiydan tayyorlangan diafragma magnit tizimning halqasimon 
tirqishida joylashgan ingichka simda oʻralgan gʻaltakka biriktirilgan. Tovush toʻlqinlari 
taʼsirida diafragma tebranganda gʻaltak oʻramlari magnit kuch chiziqlarini kesib oʻtadi va 

---

gʻaltakda e.yu.k. hosil boʻladi. Bu e.yu.k. uning qismlarida oʻzgaruvchan kuchlanishni vujudga 
keltiradi. 
Mikrofonlar, bir - birlaridan quyidagi ko‘rsatkichlari bilan farqlanadi: 
- akustik tebranishlarni elektr tebranishlariga o‘zgartirish usuli bilan; 
- tovush tebranishlarini mikrofon diafragmasiga ta’sir etish usuli bilan; 
- yo‘nalganlik diagrammasi, hamda belgilanishi bilan. 
Akustik tebranishlarni o‘zgartirish usuli bo‘yicha mikrofonlar: 
- elektrodinamik (g‘altakli va tasmali); 
- kondensatorli (sig‘imli, shu jumladan elektretli); 
- elektromagnitli; 
- pezoelektrik; 
- ko’mirli;
- tranzistorli turlariga bo‘linadi.