1-mustaqil ish hisoboti reja: ma’lumotlar bazasini boshqarish ma’lumotlar bazasini loyihalash

SQL da jadvallar bilan ishlash
Jadvallarniyaratish.
Jadvallar CREATE TABLE komandasi bilan yaratiladi. Bu komanda qatorlarsiz bo‘sh jadval yaratadi. CREATE TABLE komandasi jadval nomini va jadval o‘zini ma’lum tartibda ko‘rsatilgan ustunlar nomlari ketma – ketligi ta’rifi ko‘rinishida aniqlaydi. U ma’lumotlar tiplari va ustunlar o‘lchovini aniqlaydi. Xar bir jadval juda bo‘lmaganda bitta ustunga ega bo‘lishi kerak.
CREATE TABLE komandasi sintaksisi:
CREATE TABLE
( [()],
[()], ... );
Argument qiymati kattaligi ma’lumot turiga bog‘liqdir. Agar siz maxssus ko‘rsatmasangiz, tizim avtomatik qiymatni o‘rnatadi.
Bundan buyon quyida keltirilgan 3 ta jadvaldan iborat ma’lumotlar bazasini ko‘ramiz.
Jadval Sotuvchilar (Salepeople):

Snum	Sname	City	Comm
11	Peel	London	0.12
12	Serres	San Jose	0.13
14	Motika	London	0.11

2- JADVAL SOTUVCHILARNING MA’LUMOTI 

SNum – xarbir sotuvchi unikal nomeri,

SName – sotuvchi nomi,
City – sotuvchi adresi ( shaxar ),
Comm – sotuvchilarning o‘nli shakldagi komission foydasi.
Jadval Buyurtmachilar (Customers):

Cnum	Cname	City	Rating	SNum
21	Hoffman	London	100	11
22	Giovanni	Rome	200	13
23	Liu	SanJose	200	12

3-JADVAL BUYURTMACHILAR JADVALI

CNum – xar bir buyurtmachi unikal nomeri,

CName – buyurtmachi nomi,
City – buyurtmachi adresi ( shaxar ),
Rating – buyurtmachining boshqalardan ustunlik darajasini ko‘rsatuvchi kod
( reyting ),
SNum – shu buyurtmachiga tayinlangan sotuvchi nomeri.
Jadval Buyurtma (Orders):

Onum		AMT	Odate	CNum	Snum
38	4723.00		1990/10/05	26	11
310	1309.95		1990/10/06	24	12

4-JADVAL ORDERS 

ONum – xar bir sotib olish unikal nomeri,

AMT – sotib olish summasi qiymati,
ODate – sotib olish sanasi,
CNum – sotib oluvchi buyurtmachi nomeri,
SNum – sotuvchining nomeri.
Misol uchun sotuvchilar jadvalini yaratishni ko‘rib chiqamiz:
CREATE TABLE Salepeople
( SNum integer,
SName char (10),
City char (10),
Comm decimal
Ma’lumotlarni saralash
Ma’lumotlarni tartiblash asosan kerakli ma’lumotlarni topish qulay bo‘lishi uchun ishlatiladi. Ekranda tartiblangan qator ko‘rinishidagi ma’lumotlar aks ettirilganda kerakli qatorni topish juda oson bo‘ladi. Jadval kattaliklar, alifbo bo‘yicha, sana www.ziyouz.com kutubxonasi 62 bo‘yicha, sonlardan iborat ustunlar qiymatlarining oshishi yoki kamayishi bo‘yicha tartiblangan bo‘lishi mumkin. Ammo, ba’zi hollarda qatorlarni har xil belgilar (jadval ustunlaridagi) bo‘yicha tartiblashni xohlab qolamiz. Ideal holatlarda bu ish osongina bajarilishi mumkin. Access ham bu ishlarni shunday bajarish imkonini beradi. Jadvallar Òàáëèöû holatida ochilganda ular kalit maydon qiymati bo‘yicha tartiblanadi. Agar jadval uchun kalit maydon aniqlanmagan bo‘lsa, u holda yozuvlar jadvalga kiritilgan tartibda chiqariladi. Agar yozuvni boshqa maydon qiymati bo‘yicha tartiblash lozim bo‘lsa, u holda kursorni mos ustunning ixtiyoriy qatoriga qo‘yib, uskunalar panelidagi Ñîðòèðîâêà ïî âîçðàñòàíèþ (Sort Ascending) yoki Ñîðòèðîâêà ïî óáûâàíèþ (Sort Descending) tugmachalaridan birini bosish kerak bo‘ladi. Bu amallarni bajarishning boshqa usuli quyidagicha: kerakli ustunning ixtiyoriy qatorida sichqonning o‘ng tugmasi bosiladi va kontekst menyudan mos buyruq tanlanadi. 3.23-rasm. Ma’lumotlarni filtrlash. www.ziyouz.com kutubxonasi 63 Shunday qilib, yozuvni jadvalning ixtiyoriy ustuni bo‘yicha saralash mumkin. Cheklashlar saralash mumkin bo‘lmagan ma’lumotlar turlarigagina tegishlidir: MEMO turidagi maydonlar qiymatlari, gipermurojaatlar va OLE obyektlari bo‘yicha tartiblashtirish mumkin emas. Saralashni to‘g‘ri qo‘llash uchun quyidagi bir nechta oddiy qoidalarni bilish zarur: ü O‘sish tartibi bo‘yicha saralashda bo‘sh maydonlarga ega (bo‘sh qiymatli) yozuvlar ro‘yxatda birinchi ko‘rsatiladi. ü Matn maydonida joylashgan sonlar, son qiymatlar sifatida emas, balki belgilar qatori ko‘rinishida tartiblanadi. Agar ularni sonli tartibda saralash zarurati tug‘ilsa, u holda barcha matn qatorlar bir xil sonli uzunlikka ega bo‘lishi kerak. Agar qatordagi belgilar soni kam bo‘lsa, avvalo ularga qiymatga ega bo‘lmagan nollar qo‘yiladi. ü Jadvallar saqlanganda ularning saralash tartibi ham saqlanadi. Saralash tartibi ma’lumotlar bazasini yaratishdagi Ïàðàìåòðû (Options) muloqot oynasida aniqlangan tilning sozlanishiga bog‘liq bo‘ladi. Bu sozlashni o‘zgartirish uchun Ñåðâèñ (Tools) menyusida Ïàðàìåòðû (Options) buyrug‘i tanlanadi, Îáùèå (General) qo‘yilmasi ochilib, Ïîðÿäîê ñîðòèðîâêè áàçû äàííûõ (New database sort order) maydonida kerakli til tanlanadi. Agar oldindan kerakli maydonga indeks yaratilgan bo‘lsa, saralash jarayoni sezilarli tezlashadi. Agar siz jadvaldagi yozuvlarni saralash tartibini o‘zgartirib, so‘ngra uni yopmoqchi bo‘lsangiz, u holda Access õîòèòå ëè âû ñîõðàíèòü èçìåíåíèÿ ìàêåòà, deb so‘raydi. Agar siz Äà (Yes) deb javob bersangiz, u holda yangi saralash tartibi saqlanadi va jadval keyingi marta ochilganda shu tartibda aks ettiriladi. Saralashning avvalgi tartibiga (kalit maydon qiymati bo‘yicha) qaytish uchun Çàïèñè (Records) menyusining Óäàëèòü ôèëüòð (Remove Filter/Sort) buyrug‘i bajariladi. Agar bir nechta maydonlarning qiymatlari bo‘yicha saralash zarur bo‘lsa, u holda avvalo saralanadigan ustunlar yonma-yon va prioritetni hisobga olib siljitilishi kerak bo‘ladi. Prioritet chapdan o‘ngga o‘rnatiladi, ya’ni birinchi bo‘lib chap chekkadagi ustun qiymati bo‘yicha saralanadi. So‘ngra barcha ustunlar tanlanadi va uskunalar panelidagi Ñîðòèðîâêà ïî âîçðàñòàíèþ (Sort Ascending) yoki Ñîðòèðîâêà ïî óáûâàíèþ (Sort Descending) tugmasi bosiladi
XULOSA: Ma’lumotlar bazasi fanidan 1-mustaqil ishi bajarish davomida men kerakli ma’lumotlarga ega bo’ldim.


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Непейвода Н.Н. Стили и методы программировани. М: Националь-ный открытий университет «ИНТУИТ», 2016 г.
2..Лидия Городняя: Парадигма программирования. Учебное пособие. Издательство : Лань, 2019 г.
3.Методы теоритеческого и системного программирования. - Ново-сибирск: Наука. Сиб. изд. фирма. 1995. С. 193-271.


INTERNET SAYTLARI
1.WWW.ZIYO.UZ.COM
2.WWW.TERABAYT.UZ


GURUH: 310-21
TOPSHIRUVCHI: TURDALIYEV SAMOIDDIN
QABUL QILUVCHI: UMAROV MUHRIDDIN